صفحه ۲۳۷

خطا رفته است؛ نظیر مجتهدی که در مسائل فقهی و اجتهادی به خطا رفته باشد...به نظر می‎رسد اصحاب شافعی که عمل بغات را خطا در برداشت تعبیر نموده اند، درصدد بوده اند عمل معاویه و طلحه و زبیر و امثالهم را در مقابل حضرت علی 7 توجیه و تأویل نمایند. (از افاضات معظم له در درس) اما دلیل ما [ امامیه ] بر اینکه باغی اسم ذم است، اجماع فرقه [ امامیه ] و روایاتی است که بر این معنی دلالت دارد."الخلاف، ‏164/3، کتاب الباغی.

در کتاب نهایه این گونه آمده است:

"هرکس علیه امام عادل شورش نموده و بیعت وی را شکسته و با دستورات او مخالفت کند باغی است و امام می‎تواند با او به مبارزه و جهاد برخیزد... و کسانی که بر امام جائر خروج کنند، در هر صورت جنگ با ایشان جایز نیست، و هیچ کس را نشاید با شورشگران مبارزه کند مگر با دستور و فرمان امام."نهایه 296/ - 297، مبحث بغاة .

در کتاب شرایع آمده است: "جنگ و مبارزه با کسی که علیه امام عادل شورش کرده واجب است، در صورتی که امام و یا نایب وی مردم را به صورت عمومی و یا در سطحی محدود برای مبارزه با او دعوت کند."شرایع الاسلام ‏336/1.

کتاب جواهر در توضیح عبارت شرایع می‎نویسد:

"هیچ اختلافی بین عموم مسلمانان چه رسد به مؤمنین [ شیعه امامیه ] در مورد وجوب جهاد با شورشگران علیه امام عادل نیست. بلکه اجماع به هر دو شکل آن [ اجماع محصل و منقول ] وحدت نظر پیداکردن فقهای هر زمان درباره یک نظر به گونه ای که حاکی از قول معصوم باشد را در اصطلاح علم اصول "اجماع" می‎گویند. برای فقهایی که در یک زمان چنین اجماعی حاصل شده آن را اجماع محصل، و نسبت به فقهایی که این اجماع برای آنان نقل شده اجماع منقول گفته می‎شود. ر. ک . اصطلاحات الاصول، آیت الله علی مشکینی اردبیلی 32/ (مقرر) بر وجوب آن دلالت دارد، و بالاتر اینکه حکایت و نقل هر دو قسم اجماع به حد مستفیض است، چنانچه روایات متعدد و مستفیضه ای از طریق فریقین بر وجوب آن رسیده است." جواهرالکلام، ‏324/21.

شورش علیه امام عادل و یا امام معصوم

جنگ با شورشگران علیه امام از مسائلی است که همواره مورد توجه و محل

ناوبری کتاب