صفحه ۲۲۷

"جهاد ابتدایی جایز نیست مگر با اجازه امام عادل یا کسی که از جانب وی برای همین جهت منصوب شده، و این مسأله نزد علمای ما اجماعی است... و احمد حنبل گفته است: واجب است جهاد به همراه امام باشد، اعم از نیکوکار و یا فاجر."تذکره علامه ‏406/1.

در سنن ابی داود از ابوهریره روایت شده که پیامبرخدا(ص) فرمود:

"جهاد واجب است بر شما با هر امیر و فرمانده، نیکوکار باشد یا بدکار، و نماز واجب است بر شما پشت سر هر مسلمان، نیکوکار باشد یا بدکار، اگر چه مرتکب گناهان کبیره شود."عن ابی هریرة قال: قال رسول الله (ص): الجهاد واجب علیکم مع کل امیر برا کان او فاجرا، واجبة والصلاة علیکم خلف کل مسلم برا کان او فاجرا، و ان عمل الکبائر. (سنن ابی داود ‏17/2 کتاب الجهاد، باب فی الغزو مع ائمة الجور)

و این معنی آشکار است که در زمان ائمه (ع) پیشوایان جور و خلفای اموی و عباسی متصدی امور جنگ و جهاد بوده اند و طبیعی است در مقابل این عمل رایج و این روایت (ابوهریره) که در آن عصر براساس آن فتوا صادر می‎شده، ائمه (ع) خواسته اند بفرمایند که: مسؤولیت جهاد بسیار سنگین و بزرگ است بدان جهت که در ارتباط با دعوت به اسلام است و با جان و مال و آبرو و ناموس مردم سروکار دارد، پس نباید اختیار آن به دست افراد ناآگاه به موازین اسلام یا افراد ستمگر و جائر قرار گیرد.

پیش از این در خبر ابی بصیر نیز گذشت که امام (ع) فرمود: "فرد مسلمان همراه کسی که امین در حکومت نیست و در اموال بیت المال امر خدا را در نظر نمی گیرد، برای جهاد خارج نمی شود."لایخرج المسلم فی الجهاد مع من لا یؤمن علی الحکم و لا ینفذ فی الفئ امرالله. (وسائل ‏34/11، باب 12 از ابواب جهاد عدو، حدیث 8)

از طرف دیگر عقل سلیم نیز به وضوح بر این معنی گواهی می‎دهد که نمی توان افراد ستمگر و جائر را بر اموال و نفوس مردم مسلط کرد.

نظر صاحب ریاض درباره شرط عصمت و پاسخ آن

چنانکه پیش از این گفته شد "عصمت" برای امام در جهاد ابتدایی شرط نیست وگرنه باید حکم جهاد را از افرادی نظیر مالک اشتر و دیگران که از جانب امیرالمؤمنین (ع) و یا رسول اکرم (ص) منصوب می‎شدند نفی نماییم؛ فقهای عادل آگاه به زمان و آگاه به حوادث و مشکلات در زمان غیبت نیز همانند فرماندهان لشکر و کارگزاران منصوب از جانب ائمه (ع) هستند که برای آنان نیز ملکه عصمت نیست ولی در عین حال به خاطر اینکه ولایت دارند اطاعت از آنان واجب است، چنانکه بیان آن به تفصیل پس از این خواهد آمد. پس امام واجب الطاعة منحصر به امام

ناوبری کتاب