آیت‌الله منتظری

غرض از مسائلی که تاکنون گفته شد این بود که توجه داده شود زکات و خمس و انفال بر اساس حکومت اسلامی تشریع شده و اختیار آنها به دست حاکم صالح اسلامی که اصطلاحا به وی امام گفته می‎شود قرار دارد.

از دلایل دیگری که بر این معنی دلالت دارد مرسله حماد بن عیسی است که در ابواب مختلف فقه به آن استناد شده و در اینجا به خاطر طولانی بودن آن فقط قسمتی از آن را که مورد استفاده است متذکر می‎شویم:

7 - حماد بن عیسی از برخی اصحاب ما از بنده صالح خداوند(امام موسی بن جعفر(ع" روایت نموده که آن حضرت فرمود:

"خمس از پنج چیز گرفته می‎شود: از غنائم (جنگی)، از غواصی در دریا، از گنجها، از معادن و از معدن نمک، که از همه این پنج صنف خمس گرفته می‎شود، و در اختیار و مالکیت کسانی است که خداوند برای آنها قرار داده... بر اساس کتاب و سنت به مقدار مخارج سالشان بین آنان تقسیم می‎شود، پس اگر چیزی از آن زیاد آمد برای والی و حاکم است واگر کم آمد و به حدی نبود که آنان را بی نیاز سازد بر والی است که از اموالی که نزد اوست به حدی که رفع نیازمندیشان گردد به آنان بپردازد.

همچنین اشیای گران قیمت و ممتاز از آن امام است، و وی از اموال می‎تواند بهترین ها را برای خویش برگزیند. و زمینهایی که با جنگ توسط سواره نظام و یا پیاده نظام فتح شده، از نقل و انتقال آنها جلوگیری به عمل می‎آید و در دست کسانی که آنها را آباد و احیا کرده و کشت آنها را به عهده داشته اند می‎ماند، و والی بر اساس مصالحه ای که با آنان برقرار می‎کند نصف یا یک سوم و یا دو سوم محصول را به مقداری که به مصلحت آنان باشد و ضرر و زیان نبینند در اختیار آنان می‎گذارد؛ و هنگامی که محصول به دست آمد در صورتی که مزرعه ها به وسیله آب باران ویا چشمه سیراب شده یک دهم، و اگر به وسیله دلو و یا شترهای آب کش از چاه آبیاری شده یک بیستم آن را در هشت جهتی که خداوند برای زکات مشخص فرموده مصرف می‎نماید.

پس اگر از اموالی که بین فقرا تقسیم می‎شود چیزی زیاد آمد به والی برگردانده می‎شود؛ و اگر کم آمد و کفاف مستمندان را نداد، بر والی است که از بیت المال به آنان به مقداری که تأمین شوند بپردازد.

باقیمانده از یک دهم و یک بیستم زکات بین والی و کسانی که او را در اداره این زمینها و مزارع یاری می‎داده اند و عمال و کارگزاران وی در امور مختلف هستند