گردید که منظور را نمی تواند کفایت کند، چه بسا مطالبی که از قلم افتاده و یا منابعی که به صورت دقیق درج نشده بود، برای رفع این نقیصه نوارهای درس تهیه و پس از پیاده شدن به تنظیم آن همت گماشته شد و بدین وسیله این امکان فراهم شد که تمام آنچه استاد در درس بیان فرموده بودند در اختیار باشد و از مطالب چیزی فرو نماند، و بدین منوال قسمت عمده ای از بحث آماده گردید. تا اینکه در دیداری با استاد قسمتهای آماده شده عرضه و هدف از تنظیم آن مطرح شد. ایشان پس از ملاحظه شاگردپروری نموده و با لطف و عنایت خاص خود فرمودند: "من پیشنویس این درسها را نوشته آمدام. بسیاری از مطالب در نوشته آمده که در درس مطرح نشده است، برای تکمیل نوشته و پیش گیری از تکرار کار و اتلاف وقت بجاست اصل نوشته از عربی به فارسی ترجمه و مطالب اضافه شده در درس و توضیحات به پاورقی منتقل شود." برای تأمین این منظور یک دوره فتوکپی دستنویس مباحث را در اختیار قرار دادند، و این نقطه عطفی بود در کمال یافتن این نوشتار؛ زیرا همان گونه که استاد فرموده بودند، پس از مقابله مشخص گردید که بسیاری از مطالب در نوشته ایشان آمده که در جلسات درس مطرح نشده بود، و البته پاره ای از مطالب مفید به ویژه نمونه ها و نکات قابل توجه در زمینه مسائل سیاسی - اجتماعی نیز در درس مطرح شده که در نوشتار ایشان درج نشده بود.
بر این اساس مجموعه مباحث گذشته طبق نظر استاد بازنویسی شد و دنباله کار به همین منوال ادامه یافت، و اکنون آنچه پیش رو دارید نوشتاری است جامع بین ترجمه کتاب و تقریرات درس که با پانویس "از افاضات معظم له در درس" مشخص گردیده و توضیح برخی مطالب و یا اصطلاحات که با کلمه "مقرر" متمایز شده است.
چند نکته قابل توجه
در رابطه با این مجموعه نکاتی قابل توجه است که اجمالا به آن اشاره میشود:
1 - با توجه به تخصصی و استدلالی بودن مباحث کتاب، تمام تلاش بر این بوده که در حد امکان مطالب به صورت روان و قابل فهم برای عموم به رشته تحریر کشیده شود؛ که البته شیوه استاد در بیان ساده مسائل چه در گفتار و چه در نوشتار، به ایفای این مقصود کمک شایانی کرده است.
2 - با توجه به بضاعت علمی اندک و نیز گستردگی مباحث و هدفی که در ترجمه و تقریر این مجموعه دنبال میشده، در طول مباحث کتاب تمام سعی بر رسایی مطلب و انتقال صحیح آن به خوانندگان فارسی زبان بوده است، اما باز یادآوری این مطالب ضروری است که هرگونه نارسایی و کمبودی در ترجمه و تقریر مباحث مشاهده گردد، به عهده ماست.
3 - تمام تلاش بر این بوده که چه در ترجمه و چه در تقریر مباحث درس، همان گونه که اصل اساسی ترجمه و تقریرات نویسی است، امانت مراعات شود و در هر مورد بر اساس ضرورت کلمه و یا جمله ای اضافه شده در کروشه [ ] قرار داده شده تا از متن متمایز باشد. در عین حال مجموعه مطالب در پایان اجمالا از نظر استاد بزرگوار گذشته و طبق نظر ایشان در هر مورد تغییرات لازم انجام پذیرفته است.
4 - با توجه به فراوانی اصطلاحات فقهی، اصولی، فلسفی، کلامی و... در طول کتاب و تکرار آنها در موارد متعدد، ضمن توضیح برخی از آنها در پاورقی، در پایان مجموعه مجلدات، فهرست اعلام، اماکن، مصطلحات و... پیش بینی شده تا دسترسی به مجموع آنها یکجا میسر گردد.
5 - پیش از ورود به مباحث کتاب، جهت آمادگی ذهنی خوانندگان گرامی،
.jpg)
