صفحه ۱۸۶

"... نصب امام واجب است و وجوب آن در شریعت اسلام بر اساس اجماع صحابه و تابعین به دست می‎آید؛ زیرا اصحاب پیامبرخدا(ص) پس از وفات آن حضرت بلافاصله به بیعت ابوبکر سبقت گرفته و او را برای رهبری امت اسلامی برگزیدند، و همچنین پس از وی در هر عصر و زمان مردم خلیفه ای برای خویش مشخص نموده اند و مردم در هیچ عصر و زمان به حال خویش وا گذاشته نشده اند، و همه اینها اجماعی را ثابت و مستقر نموده که دلالت بر وجوب نصب امام دارد."مقدمه ابن خلدون، /7 134، چاپ دیگر/ 191، فصل 26 از بخش سوم کتاب اول.

8 - سخن ابن ابی الحدید ابن ابی الحدید معتزلی در شرح خطبه 40 نهج البلاغه می‎نویسد:

"علمای علم کلام همه می‎گویند: امامت واجب است مگر آنچه از (ابی بکر اصم) - از قدمای اصحاب ما - نقل شده که می‎گوید: در صورتی که مردم به انصاف رفتار نموده و به یکدیگر ستم روا ندارند امامت و رهبری لازم نیست... و اما راه اثبات وجوب امامت چیست ؟ بزرگان ما از علمای بصره می‎گویند: راه اثبات آن فقط از طریق شرع است و بر اثبات وجوب آن از راه عقل دلیلی نیست، و اما علمای ما از اهل بغداد و(ابوعثمان جاحظ) از علمای بصره و نیز شیخ ما (ابوالحسن) معتقدند که عقل نیز بر وجوب ریاست و امامت گواهی دارد؛ و نظر(شیعه) امامیه نیز همین است."شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، /2 308.

9 - سخن پیشوایان مذاهب اربعه در کتاب الفقه علی الذاهب الاربعة آمده است:

"پیشوایان مذاهب چهارگانه (حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی) بر این مسأله اتفاق دارند که امامت و حکومت برای مسلمانان واجب است و آنان ناچارند برای اقامه شعائر اسلامی و گرفتن حق مظلومین از ستمگران، امام و رهبری داشته باشند؛ و نیز اتفاق دارند که جایز نیست در یک زمان بر همه مسلمانان در تمام نقاط دنیا دو امام حکومت داشته باشند، چه همراه و هماهنگ با هم باشند و یا مخالف یکدیگر."الفقه علی المذاهب الاربعة،/5 416.

و سخنان دیگری در این زمینه که از مجموع آنها استفاده می‎شود ضرورت امامت برای جامعه اسلامی یک مسأله اجماعی است، و به هنگام بررسی گسترده تر به آنها نیز می‎توان مراجعه نمود.در تأیید و تکمیل نظریه های فوق نظر فقهای ذیل قابل توجه است. البته قابل ذکر است که استاد بزرگوار فقط درصدد بیان سخنان علما و بزرگانی بوده اند که در مسأله امامت ادعای اجماع نموده اند نه مجموع کلمات فقها؛ در این زمینه مرحوم حاج آقا رضا همدانی -طاب ثراه - می‎فرمایند: از تتبع در کلمات اصحاب ظاهر می‎شود که ولایت فقیه در هر بابی از ابواب فقه از امور مسلمه است. (مصباح الفقیه، ص 161). مرحوم نائینی (ره) می‎فرمایند: "ثبوت ولایت فقها و نواب عام در عصر غیبت در اقامه وظایف مذکوره (حفظ نظام اسلامی و تدبیر امور مسلمین) از قطعیات مذهب است." (تنبیة الامة و تنزیه الملة، ص 46). مرحوم صاحب جواهر(ره) می‎فرماید: "کسی که در ولایت فقیه وسوسه کند، طعم فقه را نچشیده و رمز کلمات ائمه معصومین (ع) را نفهمیده است."(جواهر الکلام، ج 21، ص 397). ونیز هم ایشان در جای دیگر می‎فرماید: "اگر ولایت عامه فقیه نباشد، بیشتر امور مربوطه معطل می‎ماند."(همان مأخذ). حضرت امام خمینی - مدظله العالی - می‎فرمایند: "ولایتی که برای پیامبراکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) می‎باشد برای فقیه هم ثابت است و در این مطلب هیچ شکی نیست."(حکومت اسلامی، ص 149). و در جای دیگر می‎فرمایند: "بعضی مردم چون دنیا چشمشان را پر کرده خیال می‎کنند که ریاست و حکومت برای ائمه معصومین (ع) شأن و مقامی است که اگر برای دیگری ثابت شود دنیا به هم می‎خورد." (حکومت اسلامی، ص 60). مقرر

ناوبری کتاب