دسته دوم: تمام اموری که متعلق به مردم در دین و یا دنیای آنان است، اموری که براساس حکم عقل و یا طبق عادت گریزی از آن نیست و الزاما باید انجام گیرد و کارهای دنیایی یا آخرتی یک فرد یا جماعتی از مسلمانان بدان بستگی دارد، یا اموری که شرعا باید انجام شود از این جهت که امر یا اجماع یا قاعده و ادله نفی ضرر و اضرار و یا عسر و حرج و یا نفی مفسده در کار مسلمان و یا دلیل دیگری متوجه آن گردیده است، یا اموری که شارع مقدس اسلام بر انجام آن اجازه صادر فرموده اما انجامش را به شخص و یا جماعت معین و یا فرد معینی محول نفرموده - یعنی اموری که لازم است انجام گیرد یا اجازه انجامش داده شده، اما شخص معینی که باید این کار را انجام بدهد یا اجازه انجامش را دارد مشخص نشده است - همه این موارد به عهده فقیه است و حق اوست که در این امور تصرف نموده و انجام آن را به عهده بگیرد.
اما در ارتباط با دسته اول، به غیر از دلیل اجماع که بسیاری از اصحاب بر وجود آن تصریح نموده اند و از کلمات آنان ظاهر میشود که یکی از مسلمات است، دلایل دیگری از اخبار و روایات است که پیش از این گذشت... و در ارتباط با دسته دوم علاوه بر دلیل اجماع دو دلیل دیگر دلالت دارد."عوائد الایام / 187 - 188.
ظاهرا مراد مرحوم نراقی از دسته دوم از وظایف و اختیارات فقیه، همان امور مهمه ای است که در کلمات فقها از آن به امور حسبیه تعبیر شده، یعنی اموری که شارع مقدس معطل و متوقف ماندن آن را در هیچ شرایطی جایز نشمرده است.
4 - سخن آیة الله العظمی بروجردی استاد بزرگوار ما مرحوم آیت الله العظمی بروجردی طاب ثراه - در تقریرات مباحثشان که به قلم اینجانب نگارش یافته است اینجانب هنگامی که تقریرات درسهای استاد آیت الله العظمی بروجردی را مینوشتم، عنایت داشتم که عین کلمات ایشان را بنویسم و چیزی از خودم اضافه نکنم، قاعده نوشتن تقریرات هم این است که شاگرد عین مطالب استاد را بنویسد و اگر اشکال یا مطلبی به نظر وی میرسد به طور جداگانه در پاورقی بیاورد. (از افاضات معظم له در درس) - میفرماید:
.jpg)
