آیت‌الله منتظری

بنابراین آیه شریفه به هیچ وجه والی های ستم و عمال آنان را شامل نمی شود؛ زیرا ولایت آنان در پیشگاه خدا و رسول و حتی در پیشگاه عقل باطل و بی اساس است، و با توجه به شرایط هشتگانه ای استاد بزرگوار در بخش چهارم همین کتاب که به بررسی شرایط حاکم اسلامی اختصاص دارد به ذکر هشت شرط مورد اتفاق علمای اسلام و شش شرط مورد اختلاف در رابطه با حاکم اسلامی می‎پردازند که مجموعه آن از این قرار است: شرایط مورد اتفاق: 1 - عقل 2 - اسلام و ایمان 3 - عدالت 4 - علم و فقاهت 5 - قدرت 6 - پاک بودن از خصلتهای ناپسند 7 - ذکوریت (مرد بودن) 8 - پاکزادی (حلال زاده بودن). شرایط مورد اختلاف: 1 - بلوغ 2 - حریت 3 - قرشیت (سید بودن) 4 - سلامتی حواس و اعضای بدن 5 - عصمت (معصوم بودن از گناه) 6 - منصوصیت (تعیین وی به ولایت از جانب خدا و پیامبراکرم (ص" بنابراین فرمانروایی که فاقد شرط مهم و اساسی عدالت باشد از مصادیق اولی الامر در آیه شریفه نخواهد بود. (مقرر) که ما پس از این (در بخش چهارم کتاب) برای حاکم اسلامی خواهیم گفت، آنان هیچ حق حاکمیتی بر مردم مسلمان نخواهند داشت.

و اگر ما انتخاب مردم را نیز در تعیین حاکم قبول نماییم، باز مقید به همین شرطهای هشتگانه است و برای آن کسانی که فاقد آن باشند امامت و ولایت از اساس منعقد نمی شود.

از امیرالمؤمنین (ع) نیز روایت شده که فرمود:

"خدا را به وسیله خدا بشناسید، و پیامبر را با پیام و رسالتش، و اولی الامر را با انجام کارهای نیک و با اجرای عدالت و با خوش رفتاری با مردم."عن امیرالمؤمنین (ع) اعرفواالله بالله و الرسول بالرسالة و اولی الامر بالمعروف و العدل و الاحسان. (کافی ‏85/1، کتاب التوحید، باب انه لا یعرف الابه، حدیث 1؛ و نیز توحید صدوق 285/، باب انه عزوجل لا یعرف الابه، حدیث 3)

درباره آیه شریفه در همین جا ما سخن را به پایان می‎بریم، ان شاءالله در آینده به هنگام بحث و بررسی روایت عمر بن حنظله و استدلال به آن برای اثبات ولایت فقیه باز به صورت همه جانبه به بحث و بررسی آن خواهیم پرداخت.

7 - دلالت آیه: (فلاوربک لایؤمنون حتی یحکموک ...)

(فلاوربک لایؤمنون حتی یحکموک فیما شجر بینهم ثم لایجدوا فی انفسهم حرجا مما قضیت و یسلموا تسلیماساء (4):65. نه چنین است، سوگند به پروردگار تو که اینان اهل ایمان نمی شوند مگر اینکه در خصومت و نزاعشان تنها تو را حکم قرار دهند، آنگاه به هرچه حکم کنی هیچ گونه اعتراضی نداشته و کاملا از دل و جان تسلیم فرمان تو باشند.)

طرف سخن در آیه شریفه پیامبراکرم (ص) است؛ و بر اساس آن مردم موظف می‎شوند که در مسائل مورد اختلاف، مقابل اوامر پیامبراکرم (ص) سر تسلیم فرود