آیت‌الله منتظری

شؤون امت اسلامی است.کلمه "امر" در آیه مذکور ممکن است به سه معنی به کار رفته باشد که هر سه معنی با مفهوم حکومتی اولی الامر تناسب دارد: 1 - "امر" به معنی "فرمان و دستور"، که در این صورت اولی الامر کسی است که فرمان می‎دهد و دیگران از وی اطاعت می‎کنند. 2 - "امر" به معنی "کار و عمل"، طبق این معنی اولی الامر کسی است که کار مسلمانان به دست اوست و به همین مناسبت به امرا عمال گفته می‎شود. 3 - "امر" به معنی "امارت و حکومت"، به این معنی اولی الامر یعنی حاکم و امیر.(از افاضات معظم له در درس) به امارت و حکومت بدین جهت امر گفته شده که قوام و اساس آن بر"امر" است، فرمان راندن از سویی (حاکم) و فرمانبرداری از سوی دیگر (مردم).

در فرهنگ اسلامی نیز هرجا کلمه "امر" به کار رفته مفهوم امارت و حکومت از آن استفاده شده است، که به نمونه هایی از آن اشاره می‎کنیم:

1 - پیامبراکرم (ص) فرمود: "هیچ امتی امر (حکومت) خویش را به دست شخصی که در میان آن امت از او آگاهتر وجود دارد نمی سپارد، مگر اینکه کار آنان به مذلت و پستی کشیده خواهد شد تا آنکه به آنچه واگذاشته اند بازگردند."ما ولت امة قط امرها رجلا و فیهم اعلم منه الالم یزل امرهم یذهب سفالا حتی یرجعوا الی ماترکوا. (کتاب سلیم بن قیس 118/)

2 - و نیز فرمود: "رستگار و پیروز نخواهد شد جمعیتی که امر (حکومت) آنان را زنی به عهده بگیرد."لن یفلح قوم ولوا امرهم امراءة . (صحیح بخاری، ‏91/3؛ کتاب المغازی، باب نامه پیامبر(ص) به کسری و قیصر)

3 - امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه می‎فرماید: "هنگامی که برای امر (حکومت) قیام کردم، یک طایفه پیمان شکستند و..."فلما نهضت بالامر نکثت طائفة ... (نهج البلاغه، خطبه 3، فیض 51/، لح 49/)

4 - و نیز می‎فرماید: "شاید من شنواترین و مطیع ترین شما باشم نسبت به کسی که امر (حکومت) خود را به او بسپارید."و لعلی اسمعکم و اطوعکم لمن ولیتموه امرکم. (نهج البلاغه فیض 271/، خطبه 91، لح 136/، خطبه 92)

5 - و نیز می‎فرماید: "همانا سزاوارترین مردم به این امر (حکومت) کسی است که قویترین آنها در اجرا و داناترین آنها به حکم خداوند در این امر باشد."ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلمهم بامرالله فیه. (نهج البلاغه، فیض 558/، خطبه 172، لح 247/، خطبه 173)

6 - و نیز می‎فرماید: "ولکن من متأسفم از اینکه امر (حکومت) این امت را افراد گناهکار و سفیه به عهده بگیرند."و لکننی آسی ان یلی امر هذه الامة سفهاؤها و فجارها. (نهج البلاغه، نامه 62، فیض 1050/، لح 452/)

7 - امام حسن (ع) در یکی از نامه هایی که به معاویه می‎نویسد می‎فرماید: