صفحه ۱۵۱

روشن است که تمسک به کتاب، توجه به دستورات خدا و عمل به مضامین قرآن است؛ و تمسک به عترت، توجه و عمل به گفتار و سنت ائمه معصومین (ع) است. پس گفتار و سنتهای آنان دارای حجیت شرعی و الهی است.

و پیش از این دانستی که این حدیث (ثقلین) بین فریقین متواتر است، و دو روایت فوق صرفا به عنوان نمونه ذکر گردید. مضمون این روایت را پیامبراکرم (ص) در موارد متعدد بیان فرموده اند: یکی در روز عرفه آخرین سفر پیامبراکرم (ص) به حج (حجة الوداع)، دیگری در سرزمین غدیرخم، سومی بر فراز منبر خویش در مسجد مدینه، چهارمی در حجره مبارک خویش به هنگام بیماری، که همه این تأکیدها برای تثبیت کتاب و عترت به عنوان دو رکن اساسی دین مبین اسلام بوده است، که می‎توان در کتب حدیث به موارد نقل آن دست یافت. و بر همین اساس است که هر عاقل دانایی حدس می‎زند که مسأله امامت عترت پیامبر(ص) و لزوم تمسک به آنان همان نکته مهمی بوده که پیامبراکرم (ص) به هنگام بیماری خویش به وسیله کتابت قصد تثبیت آن را داشت، اما افرادی از نگارش آن مانع شدند، که روایت ذیل بیانگر همین واقعیت است.

صحیح بخاری به سند خویش از ابن عباس روایت نمود که گفت:

"هنگامی که رسول خدا(ص) را حالت احتضار فراگرفت و مردانی در حجره مبارک اطراف آن حضرت گرد آمده بودند فرمود: پیش آیید تا برای شما چیزی را بنویسم که پس از آن هرگز گمراه نشوید، در آن هنگام برخی از افراد که آنجا حضور داشتند گفتند: درد و مرض بر وی غلبه کرده، قرآن در نزد شماست و تنها کتاب خدا ما را بس است، پس بین اهل منزل اختلاف و نزاع درگرفت، برخی گفتند: بیاورید تا پیامبر برایتان بنویسد تا پس از آن گمراه نشوید، و برخی دیگر سخنان دیگری گفتند. چون سخنان بیهوده و نزاع بالا گرفت پیامبراکرم (ص) فرمود: برخیزید[بروید]."عن ابن عباس قال: لما حضر رسول الله (ص) و فی البیت رجال فقال النبی (ص) هلموا اکتب لکم کتابا لاتضلوا بعده، فقال بعضهم: ان رسول الله (ص) قد غلبه الوجع و عندکم القرآن، حسبنا کتاب الله. فاختلف اهل البیت و اختصموا، منهم من یقول: قربوا یکتب لکم کتابا لا تضلوا بعده. و منهم من یقول غیر ذلک . فلما اکثروا اللغو و الاختلاف قال رسول الله (ص): قوموا. (صحیح بخاری، ‏91/3، کتاب المغازی، باب مرض النبی (ص) و وفاته)

عبیدالله نقل می‎کند که ابن عباس پیوسته می‎گفت: بزرگترین مصیبت و بلکه همه مصیبتها در این است که با ایجاد اختلاف و ابراز سخنهای بیهوده مانع شدند که پیامبرخدا برای آنان این نامه را بنویسد. حال باید در جمله ای که در این روایت آمده جمله "پس از آن گمراه نشوید - لن تضلوا بعدی" و شباهت زیاد آن با تعبیر پیامبر در روایت ترمذی اندیشید و به دست آورد که پیامبراکرم (ص) در آن لحظات حساس

ناوبری کتاب