آیت‌الله منتظری

ملاحظه می‎فرمایید در دو آیه فوق که لفظ "ولایت" آمده به دنبال آن به گونه ای چگونگی کارهای ناشی از ولایت و امر و نهی و عمل متناسب با آن ذکر شده و همه اینها دلیل بر این است که مفهوم تصرف همواره در مفهوم ولایت مندرج شده است.

وحدت و قرب، لازمه اعمال ولایت حال با توجه به ریشه کلمه ولایت که طبق گفته اهل لغت به معنی کنار هم قرار گرفتن و نزدیکی است [ الولی = القرب ] باید گفت: کسی که می‎خواهد در امور دیگری تصرف کند لازمه آن نزدیک شدن و همراه شدن با اوست وگرنه اعمال ولایت و تصرف امکان پذیر نیست، انسان خود به تنهایی قادر به رفع نیازمندیهای خود نیست و به همین جهت نیاز به کسی دارد که در کنار و نزدیک وی قرار گرفته و در نیازمندیها به او کمک کند، و درست با قرار گرفتن افراد در کنار اوست که از تنهایی خارج شده و صاحب "ولی" می‎گردد و با این نزدیکی و کنار او قرار گرفتن می‎تواند توسط آن، نقصهایش را جبران و کمبودهایش را برطرف کند؛ و کلمه "ولی" و "مولی" نیز بدان جهت هم بر والی و هم بر کسی که تحت سرپرستی اوست اطلاق می‎شود که اینها هر دو نیازمند به هم هستند و هریک قسمتی از کارهای دیگری را انجام می‎دهد.

کلمه "تلو" (کنار) و "ولی" نیز گویا از یک ریشه گرفته شده باشد که "واو" آن قلب به "تا" شده است، و نظیر آن در کلام عرب بسیار یافت می‎شود. از باب مثال هنگامی که زید تنها نیست و فرد دیگری مثلا عمرو در شؤون او دخالت و تصرف می‎نماید می‎توان گفت: هرکدام در کنار دیگری است، و به همین اعتبار و عنایت است که لفظ "مولی" هم به مالک و هم به مملوک اطلاق می‎شود، و باز به همین اعتبار و عنایت است که گفته می‎شود: (الله ولی الذین آمنوا - خدا ولی مؤمنان است) و از طرف دیگر گفته می‎شود: المؤمن ولی الله - مؤمن ولی خداست."

از مجموع این مطالب آشکار می‎شود که این معانی متعدد که برای "مولی" ذکر شد بازگشت آن به یک معنی است و همه مصداق یک مفهوم هستند و آن مفهوم قرار گرفتن یک شخص در کنار شخص دیگر برای به عهده گرفتن برخی کارها و برطرف کردن برخی نواقص و کمبودهای اوست.

کلمه مولی در حدیث متواتر "من کنت مولاه..." به چه معنی است ؟

حال با توجه به آنچه گفته شد آشکار می‎شود که گفتار پیامبراکرم (ص) در حدیث متواتر "من کنت مولاه" - چه با لفظ مولی باشد و یا با لفظ ولی - مفهوم آن این است که آنچه را خداوند سبحان برای وی از اولویت در تصرف و ولایت و حکومت مندرج در آیه شریفه (النبی اولی بالمؤمنین) ثابت نموده، برای حضرت علی (ع) نیز