صفحه ۱۴۴

معنای ولایت و مشتقات آن در لغت و در فرهنگ اسلامی

آنچه از تفسیر آیه شریفه باقی ماند و لازم است به آن پرداخته شود تفسیر ولایت و مشتقات آن است که به آن می‎پردازیم:

معنای لغوی ولایت: راغب (اصفهانی) در کتاب مفردات خویش واژه ولایت را این گونه معنی می‎کند:

"ولاء و توالی آن است که دو یا چند چیز به گونه ای کنار هم قرار گیرند که هیچ چیز غیر خودشان بین آنان حایل نباشد، گاهی ولاء و توالی برای قرب مکانی، نسبی، دینی، دوستی، هم یاری و هم فکری در اعتقاد استعاره آورده می‎شوند.استعاره اصطلاحی است در علم معانی بیان و از عاریه گرفته شده و مراد از آن استعمال لفظی است در معنی یا معناهایی که به معنی حقیقی آن نزدیک باشند. (مقرر)

ولایت (به کسر واو) به معنی نصرت و یاری رساندن است، و ولایت (به فتح واو) به معنی به عهده گرفتن امور است. برخی گفته اند: ولایت (به کسر واو) و ولایت (به فتح واو) مثل دلالت (به کسر دال) و دلالت (به فتح دال) است که تفاوتی از جهت معنی با یکدیگر ندارند و حقیقت آن به عهده گرفتن است.

کلمه "ولی" و "مولی" نیز به همین معنی به کار گرفته می‎شوند و هر دو هم به معنی فاعل یعنی سرپرست و حاکم (مولی) و هم به معنی مفعول یعنی فرد تحت کفالت و سرپرستی (موالی) به کار برده شده است."مفردات راغب 570/.

نهایه ابن اثیر می‎نویسد:

"در بین اسماء خداوند تبارک و تعالی (ولی ) دیده می‎شود، یعنی "یاور"؛ و برخی گفته اند: یعنی کسی که اداره امور عالم و همه خلایقی که به وی قیام و قوام دارند به عهده اوست، و یکی از نامهای خداوند عزوجل "والی" است و این بدان جهت است که وی مالک همه اشیاء است و به هرگونه که اراده کند در آنها قدرت

ناوبری کتاب