آیت‌الله منتظری

در تفسیر مجمع البیان ذیل همین آیه مطلبی نقل شده که مؤید همین احتمال است و آن مطلب این گونه است:

و اما در مورد جمله (من انفسهم - از خود آنان) که در آیه آمده، بنابر این احتمال باید گفت: این تعبیر همانند تعبیر دیگری که در آیه (فاذا دخلتم بیوتا فسلموا علی انفسکم نور (24): 61.) هنگامی که در خانه ها وارد شدید به خودتان سلام کنید. می‎باشد و منظور این است که برخی از شما به برخی دیگر سلام کنید؛ و نیز همانند این آیه است که خداوند سبحان به بنی اسرائیل می‎فرماید: (فاقتلوا انفسکم) خودتان را بکشیدبقره (2): 54. که منظور این است که برخی از شما برخی دیگر را بکشید.

در این آیه نیز منظور بیان اولویت پیامبر بر سایر کسانی است که در جامعه ولایت دارند؛ گواه این احتمال نیز کلمه "اولی" است که افعل التفضیل از ولایت است و مفهوم آن این است که ولایت وی از سایر ولایتها بیشتر و گسترده تر است. و حداقل اولویت در رابطه با اموری است که دیگران می‎توانند نسبت به آن ولایت و حکومت داشته باشند.

این چهار احتمال درباره "اولویت" در آیه بود، و آشکار است که احتمال اول عامتر و گسترده تر از احتمال دوم است، و احتمال دوم گسترده تر از احتمال سوم.

برخی از بزرگان گفته اند: اطلاق آیه اقتضا دارد که احتمال اول را اختیار کنیم، اما آنچه به نظر ما می‎رسد این است که نمی توان به اطلاق لفظ تمسک کرد؛ زیرا التزام به اولویت در مسائلی نظیر روابط و حقوق شخصی زن و شوهر بلکه تصرف در اموال شخصی و ازدواج و طلاق دیگران و مسائل دیگری از این قبیل امکان پذیر نیست مگر در مواردی که مصالح جامعه به دخالت و تصرف در آنها بستگی داشته باشد. [که آن نقطه نظر دیگری است ].

و اما آنچه احتمال دوم را تأیید می‎کند این است که این آیه پس از دو آیه ای واقع شده که ضمن آن پسر دانستن پسرخوانده [که در زمان جاهلیت مرسوم بوده ] نفی شده است، ظاهر آیه و سیاق آیات قبل بیانگر این است که آن در رابطه با زید بن حارثه پسرخوانده پیامبراکرم (ص) است و درصدد است این معنی را بفهماند که