نفی ولایت انسان بر انسان به مقتضای اصل اولی
خداوند سبحان همه انسانها را آزاد آفریده است و همان گونه که برخی از بزرگان فرموده اند طبق اصل اولی اصل اولی یا به تعبیر دیگر "سنگ بنای نخستین" یک اصل عملی و یک قاعده عقلی فقهی است که هنگام بحث از هر مسأله که حکم روشنی برای آن هنوز در دست نیست به عنوان پایه و مبنا قرار میگیرد. در مسأله ولایت و حاکمیت، مرحوم شیخ انصاری در مکاسب ص 153 اصل "لا ولایة لاحد علی احده" را مبنا و اصل قرار داده آنگاه ولایت خداوند سبحان، پیامبراکرم (ص)، ائمه معصومین (ع) و ولایت فقیه را از آن استثناء نموده اند. (مقرر) "لا ولایة لاحد علی احد" هیچ کس را بر دیگری حاکمیت و سرپرستی نبوده و حکم و دستور هیچ فرد بر دیگری ساری و نافذ نیست.
تمام انسانها به حسب طبع و فطرت ذاتی خویش آزاد و مستقل آفریده شده اند و براساس آن بر جان خویش و بر اموالی که به وسیله اندیشه و تلاش خود به دست آورده اند مسلط میباشند. پس هرگونه تصرف در شؤون زندگی و اموال مردم و تحمیل چیزی بر آنان ظلم و تجاوز نسبت به آنان محسوب میشود.
البته این معنی مسلم است که مردم به حسب استعداد و توانایی در عقل و علم و فضایل و توان و اموال و... با یکدیگر متفاوتند، اما هیچ یک از اینها موجب نمی شود که برخی افراد صرفا به خاطر دارا بودن این امکانات و ویژگیها بر برخی دیگر تسلط و حاکمیت داشته و یا افراد ضعیف تر بدین جهت ملزم به تسلیم شدن در مقابل افراد قویتر باشند.
امیرالمؤمنین (ع) در نامه ای که به فرزند خویش امام حسن (ع) مینویسند میفرمایند: "فرزندم بنده دیگران مباش، خداوند تو را آزاد آفریده است."و لا تکن عبد غیرک و قد جعلک الله حرا (نهج البلاغه، نامه 31، فیض 929، لح 401/). و نیز در کلامی دیگر میفرمایند:
.jpg)
