صفحه ۱۰۹

و به این نکته باید همواره توجه داشت که معنای وحدت اسلامی هرگز به معنی کتمان حقایق و علوم نیست، بلکه معنی وحدت بروز و ظهور بخشیدن به مشترکات فیمابین فرقه های مختلف اسلامی و ایجاد ارتباطات و مبادلات علمی فرهنگی، محکم کردن پیوندهای سیاسی اقتصادی و حفظ ادب و احترام اسلامی است.

وحدت اسلامی عبارت است از هم دست شدن مسلمانان در حل مشکلات عمومی و جهاد مشترک با کفر جهانی که بر تمام شؤون مسلمانان چنگ افکنده است. دین ما یکی، پیامبر ما یکی، کتاب ما یکی، قبله ما و عبادتگاههای ما یکی است و ما مسلمانان در اصول و در بیشتر فروع با یکدیگر مشترک هستیم، پس واجب است مراقب باشیم دشمن بین ما اختلاف نیفکند و ایجاد کینه و دشمنی نکند، که این عمده ترین وسیله تسلط دشمنان بر ماست، چنانکه از یکی از رؤسای دولت بریتانیا نقل شده که گفته است: "تفرقه بینداز و حکومت کن".

روش استاد بزرگوار ما مرحوم آیت الله العظمی بروجردی (ره) همواره در بحثهای فقهی بر این مبنا استوار بود که مباحث را در تطبیق با نقطه نظرهای سایر مذاهب اسلامی طرح می‎کردند و ما نیز با اقتدا به ایشان در این کتاب همین راه را پیموده ایم و در مباحث مختلف فتاوای علمای سنت و راویاتشان را متذکر شده ایم، و متقابلا از برادران سنی مذهب نیز انتظار داریم به فقه شیعه که همان فقه عترت طاهره پیامبراکرم (ص) است بذل توجه نموده و به القائات دشمنان و جنجال نادانان و افراد کج اندیش و بدخواه توجه ننمایند.

من در یک کلام و به صورت خلاصه به افراد صاحب فضل و اهل بحث و نظر از هر دو فرقه شیعه و سنی سفارش می‎کنم که با وسعت نظر و با رعایت و حفظ ادب در کلام و قلم با مسائل علمی برخورد نموده و همواره مواظب باشند که در نوشتار و گفتار به دامهای شیطانهای جنی و انسی، و نفسی که آدمی را به انجام زشتی ها فرمان می‎دهد گرفتار نشوند.

13 - تذکر و عذرخواهی در خاتمه این مقال لازم می‎دانم این مطلب را متذکر شوم که آنچه برای ما تاکنون براساس تجربه ثابت گردیده این است که هر زمان سخنی از مسائل اساسی جامعه که موجب بیداری و رشد مسلمانان بوده مطرح می‎شده و یا کتاب و نوشته ای از این قبیل انتشار می‎یافته، به دنبال آن نوکران استعمار و ایادی نادان و ساده و یا جیره خوار و پلید آنان سعی در شایعه پراکنی و مسموم کردن جو در کشورهای اسلامی و محافل دینی و علمی نموده و می‎کوشیده اند با ایجاد جو، جامعه را علیه نوشته و نویسنده برانگیزند.

اما من به برادران محترم، فضلای بزرگوار و سروران معظم توصیه می‎کنم که این نوع سر و صداها و جنجالها آنان را از عمل به وظایف دینی و تحقیقات اسلامی باز ندارد و اینکه شتابزده به هیچ گونه اعتراض و یا مناقشه در مطلب و یا جمله ای از این کتاب زبان نگشایند مگر بعد از احاطه به تمام ابواب و فصلهای آن؛ چرا که مباحث و مطالب این کتاب سخت با یکدیگر در ارتباط و به هم تنیده است و چه بسا یک نظر در جایی ابراز شده و دلیل آن در فصل و یا باب دیگری اقامه گردید، و چه بسا مطالبی صرفا برای بحث و رد و ایراد، و یا به صورت احتمال طرح شده نه به صورت جزم و اعتقاد، و در یک بحث علمی طبیعی است که مطالب جز با رد و

ناوبری کتاب