آیت‌الله منتظری

ما می‎پرسیم چگونه می‎توان گفت شارع حکیم به بی سرپرست ماندن اموال جزئی صغیر و مجنون رضایت نداده، اما به مهمل ماندن امور مسلمین و سپردن سرنوشت امت اسلامی به دست کفار صهیونیست و مزدوران شرق و غرب رضایت داده است ؟!

8 - عوامل انزجار مسلمانان از سیاست و حکومت راز و رمز این کناره گیری و گوشه نشینی و ابراز انزجار مسلمانان به ویژه فقها و علمای آنان از اسم سیاست و حکومت را شاید بتوان در موارد زیر خلاصه نمود:

الف - مشاهده اعمال و رفتار حکام و خلفای ستمگر و طاغی که در طول سالهای متمادی بر کشورهای اسلامی حاکمیت داشته اند. مشاهده برخورد قهرآمیز آنان با اهل حق، و ظلم و فسادها و اسرافها و حیف و میلها و تزویر و مکرها و فریبهای شیطانی و قلب حقایق و کتمان فضایل و... که همه را به اسم حکومت و سیاست انجام می‎دادند، جنایاتی که چهره حکومت و حتی نام آن را برای مردم کریه و سیاه گردانیده است.

ب - مشاهده کردار ناشایست و خیانت آمیز علمای سوء و طالبان دنیا (وعاظ السلاطین) که برای کسب مال و مقام دنیا، دین خود را فروخته و به دستگاه ظلمه و سلاطین جور نزدیک می‎شدند و با دگرگون نمودن حقایق به تطهیر حکام ستمگر پرداخته و جنایات آنان را تأویل و توجیه می‎کردند.

ج - وسوسه ها و تلقینات عوامل و ایادی استعمار و دستهای مرموزی که پی درپی در میان مسلمانان نغمه جدایی دین از سیاست را سر داده و دین اسلام را با تمام گستردگی و شمولش در برخی عبادتها و مراسم و آداب فردی و مسائل شخصی خلاصه می‎نمودند.

اینها همواره عوامل عمده ای بود که سبب می‎شد فقهای بزرگوار و علمای ما خود را در کنج مدارس و خانه های خویش محبوس کرده و گمان کنند که احتیاط در کناره گیری از همه چیز و گوشه گیری است؛ این جو و روحیه تا جایی گسترش یافت که حتی تدریس مباحث ولایت و حکومت اسلامی و گفتگو پیرامون فروع آن، مباحثی زاید و بی فایده که ثمره ای بر آن مترتب نیست تلقی می‎شد و برخی به طور کامل آن را کنار گذاشته و برخی به صورت بسیار محدود و حاشیه ای و ضمنی به طرح آن می‎پرداختند.

از میان فقهای شیعه در سده های اخیر کسانی که به طرح این مباحث پرداخته اند یکی مرحوم محقق نراقی است که در کتاب عوائد خویش یک عائده (فصل) از آن را به این مبحث اختصاص داده است؛ البته همین یک فصل هم با تمام اختصار و اجمالش بسیار لطیف و وزین نگارش یافته است. و دیگری مرحوم شیخ اعظم انصاری (ره) است که در کتاب بیع مکاسب به دنبال طرح مباحث خرید و فروش اموال یتیم از باب امور حسبیه، مطالبی در زمینه ولایت فقیه مطرح فرموده اند. و دیگری مرحوم محقق نائینی (ره) است که در رساله نسبتا کوتاه تنزیه الملة و تنبیه الامة مطالب پرارزش و گرانسنگی را در این زمینه رقم زده اند.

و نیز استاد بزرگوار ما مرحوم آیت الله العظمی بروجردی در اثنای بحث مربوط به نماز جمعه که تقریرات آن در کتابی به اسم البدر الزاهر فی صلاة الجمعة والمسافر