تأثیر غیبت آیت الله العظمی منتظری بر جنبش اعتراضی ایرانیان
"فرج سرکوهی "
نخستین واکنش خودانگیخته ، خودجوش و درون زای بسیاری از مردم نسبت به درگذشت آیت الله منتظری در روز یکشنبه ، آمادگی برای شرکت در مراسم خاکسپاری او در روز دوشنبه است و گزارش های خبری تا عصر یکشنبه از حرکت انبوه مردم به سوی شهر قم حکایت میکنند.
مردم معترض روز دوشنبه یکی از بانفوذترین ، محبوب ترین و شجاع ترین چهره های دینی و سیاسی تاریخ معاصر ایران را تا آرامگاه او بدرقه خواهند کرد و با شعارها، و حتی با حضور خود در مراسم خاکسپاری ، مخالفت خود را با [ . . . ] که دستور حصر خانگی و تعرض به منتظری را صادر و بیش از پنج سال او را در خانه او زندانی کرد، نشان خواهند داد.
دست کم از سال 67 به بعد، که آیت الله منتظری روی در روی آیت الله خمینی ایستاد و در انتقاد از سرکوب منتقدان و مخالفان و در اعتراض به کشتار زندانیان سیاسی از قدرت کناره گرفت ، و [ . . . ] و در خانه خود زندانی شد، نمودار افزایش یابنده محبوبیت آیت الله منتظری در میان مردم به معنای نمودار کاهش یابنده مقبولیت مردمی آقایان [ . . . ] نیز بود.
روز خاکسپاری و مراسم هفتمین و چهلمین روز درگذشت آیت الله منتظری به مردمی که راه بیان اعتراض آن ها را از همه سو بسته اند و به جنبش اعتراضی که به رغم سرکوب ادامه یافته است ، فرصت های مغتنمی هدیه میکند اما فقدان او در آینده بر همین مردم و بر بخش مذهبی جنبش اعتراضی تأثیری کاهنده خواهد داشت چرا که با مرگ آیت الله منتظری جنبش اعتراضی یکی از بانفوذترین ، محبوب ترین و شجاع ترین چهره های مردمی خود را از دست میدهد هر چند درگذشت بزرگ ترین مرجع تقلید از نسل اول رهبران انقلاب اسلامی ، راه ارتقاء را بر برخی مراجع تقلید اصلاح طلب جوان تر و رادیکال تر باز میکند.
برخورد مردم و نیروهای ضد شورش در روز دوشنبه در مسیر و جهت گیری جنبش اعتراضی در آینده نزدیک ، و به ویژه در رخدادهای آئین های ماه محرم امسال ، تأثیر بسیار خواهد داشت .
مراسم هفتمین روز درگذشت منتظری نیز با روزهای سوگواری دهه محرم همزمان است و بخشی از جنبش اعتراضی از ماه ها پیش خود را برای حضور گسترده در آئین های محرم امسال آماده کرده است .
تأثیر فقدان آیت الله منتظری بر جنبش اعتراضی :
فقدان آیت الله منتظری ، که حتی آقای خامنه ای و تندروترین اصول گرایان نیز به مشروعیت مقام دینی او به عنوان اصلح ترین و اعلم ترین مرجع تقلید ایران باور داشته و هیچ نهاد سرکوبی در جمهوری اسلامی نمی توانست بدون تحمل هزینه بالا از حمایت پی گیر او از اعترضات مردمی جلوگیری کند، بر آینده بخش مذهبی جنبش اعتراضی تأثیری جدی خواهد داشت چرا که شجاعت فکری ، صداقت نظری و عملی ، آرمان گرایی پرشور، آمادگی ایثارگرانه نقد خود، هوشیاری و تیزبینی و نیز محبوبیت ، مقبولیت و مرجعیت منتظری در تاریخ ایران اگر نه بی نظیر که نادر است .
آیت الله منتظری از مهم ترین طراحان نظریه ولایت فقیه بود اما تیزبینی ، هوشیاری و صداقت او از سویی و تجربه تلخ تاریخ از دیگر سو او را به یکی از اصلی ترین منتقدان این نظریه بدل کرد.
آرمان خواهی صادقانه و شجاعت فکری که اولی در پرهیز از مصلحت اندیشی های برآمده از محاسبه قدرت و دومی در نقد خود عالی ترین جلوه خود را مییابند، نزد منتظری چندان پر رنگ بود که او دومین مقام جمهوری اسلامی را رها کرد و دست کم از سال 67 به بعد دمی از انتقاد صریح ، بی پرده و رادیکال و از رشد فکری و نظری باز نایستاد.
آیت الله منتظری در زندان شاه از شجاع ترین ، مقاوم ترین و سرسخت ترین مبارزان بود. تنها روحانی بلند مرتبه ایرانی بود که صریح ، آشکار و بی پرده از خمینی ، قدیمی ترین دوست و همراه خود، به دوران حیات و اقتدار او انتقاد کرد، منتظری از تنها ماندن و پرداخت هزینه نقد، حتی از کیسه اعتبار و محبوبیت خود، هراس نداشت و به دورانی از آیت الله خمینی و نظریه ولایت مطلقه فقیه ، استبداد دینی ، سرکوب خشونت آمیز منتقدان و... انتقاد کرد که همه جناح های حکومتی ، حتی چهره هایی که اکنون به رهبران جنبش اعتراضی بدل شده اند، با سرکوب و استبداد همراه و از آیت الله خمینی تبعیت میکردند.
آیت الله منتظری تا چند سال پیش در مقابل آقایان خمینی و خامنه ای و نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر ولایت مطلقه فقیه ، یاران چندانی نداشت اما به دوران رونق جنبش اعتراضی ، در آستانه ماه محرم و به روزگاری درگذشت که "ترس از استبداد" در روان شناسی جمعی و ذهنیت لایه های مهمی از جامعه شکسته و برخی روحانیون و جناح های مهمی از حکومت اسلامی نجات این نظام را جز با اصلاح رادیکال آن ممکن نمی دانند.
آیت الله منتظری به دورانی که جنبش اعتراضی در اثر ضربه و شکست سال 60 یکی از سیاه ترین دوران های رکود خود را تجربه میکرد، پرچم مقاومت و ایستادگی برافراشت ، در اعتراض به کشتار زندانیان سیاسی در سال 67، در میان حکومتیان تنها بود، در انتقاد از رهبری آقای خامنه ای و ولایت مطلقه فقیه نیز از حمایت چندانی در میان لایه های مذهبی برخوردار نبود، اما با ظهور جنبش اعتراضی اخیر حمایت و محبوبیت گسترده مردمی را تجربه کرد و با تمامی توان خود به حمایت از جنبش برخاست و به زمانی درگذشت که محبوبیت او بیش از هر دوره دیگری بود و لایه های مهمی از مردم ، حتی بخش مهمی از هواداران سابق آقای خمینی ، درستی مواضع او را دریافته اند.
آیت الله منتظری از منظر سیاستمداران میانمایه مصلحت و عمل گرا، که محاسبه قدرت بر مبنای عوامل روز را مهم ترین سنجه و عنصر واقع گرایی سیاسی تلقی میکنند، مصلحت گرا نبود اما چون آرمان گرایی پی گیر به تاریخ و به معیارها و ارزش های ماندگار نظر داشت .
فقدان آیت الله منتظری برای لایه های مذهبی جنبش اعتراضی کمبودی جدی است اما کردار او، و نه لزوما همه مواضع و نظریات او، برای برخی مراجع تقلید جوان تر متمایل به اصلاح طلبان مذهبی الگویی کارساز است تا جای خالی او را در جنبش اعتراضی و در فقه شیعه پر کنند هر چند دستیابی به گستره نفوذ، اتوریته مذهبی ، خصوصیات شخصی و فکری و کارنامه درخشان آیت الله منتظری به آسانی ممکن نیست .
مردم معترض روز دوشنبه یکی از بانفوذترین ، محبوب ترین و شجاع ترین چهره های دینی و سیاسی تاریخ معاصر ایران را تا آرامگاه او بدرقه خواهند کرد و با شعارها، و حتی با حضور خود در مراسم خاکسپاری ، مخالفت خود را با [ . . . ] که دستور حصر خانگی و تعرض به منتظری را صادر و بیش از پنج سال او را در خانه او زندانی کرد، نشان خواهند داد.
دست کم از سال 67 به بعد، که آیت الله منتظری روی در روی آیت الله خمینی ایستاد و در انتقاد از سرکوب منتقدان و مخالفان و در اعتراض به کشتار زندانیان سیاسی از قدرت کناره گرفت ، و [ . . . ] و در خانه خود زندانی شد، نمودار افزایش یابنده محبوبیت آیت الله منتظری در میان مردم به معنای نمودار کاهش یابنده مقبولیت مردمی آقایان [ . . . ] نیز بود.
روز خاکسپاری و مراسم هفتمین و چهلمین روز درگذشت آیت الله منتظری به مردمی که راه بیان اعتراض آن ها را از همه سو بسته اند و به جنبش اعتراضی که به رغم سرکوب ادامه یافته است ، فرصت های مغتنمی هدیه میکند اما فقدان او در آینده بر همین مردم و بر بخش مذهبی جنبش اعتراضی تأثیری کاهنده خواهد داشت چرا که با مرگ آیت الله منتظری جنبش اعتراضی یکی از بانفوذترین ، محبوب ترین و شجاع ترین چهره های مردمی خود را از دست میدهد هر چند درگذشت بزرگ ترین مرجع تقلید از نسل اول رهبران انقلاب اسلامی ، راه ارتقاء را بر برخی مراجع تقلید اصلاح طلب جوان تر و رادیکال تر باز میکند.
برخورد مردم و نیروهای ضد شورش در روز دوشنبه در مسیر و جهت گیری جنبش اعتراضی در آینده نزدیک ، و به ویژه در رخدادهای آئین های ماه محرم امسال ، تأثیر بسیار خواهد داشت .
مراسم هفتمین روز درگذشت منتظری نیز با روزهای سوگواری دهه محرم همزمان است و بخشی از جنبش اعتراضی از ماه ها پیش خود را برای حضور گسترده در آئین های محرم امسال آماده کرده است .
تأثیر فقدان آیت الله منتظری بر جنبش اعتراضی :
فقدان آیت الله منتظری ، که حتی آقای خامنه ای و تندروترین اصول گرایان نیز به مشروعیت مقام دینی او به عنوان اصلح ترین و اعلم ترین مرجع تقلید ایران باور داشته و هیچ نهاد سرکوبی در جمهوری اسلامی نمی توانست بدون تحمل هزینه بالا از حمایت پی گیر او از اعترضات مردمی جلوگیری کند، بر آینده بخش مذهبی جنبش اعتراضی تأثیری جدی خواهد داشت چرا که شجاعت فکری ، صداقت نظری و عملی ، آرمان گرایی پرشور، آمادگی ایثارگرانه نقد خود، هوشیاری و تیزبینی و نیز محبوبیت ، مقبولیت و مرجعیت منتظری در تاریخ ایران اگر نه بی نظیر که نادر است .
آیت الله منتظری از مهم ترین طراحان نظریه ولایت فقیه بود اما تیزبینی ، هوشیاری و صداقت او از سویی و تجربه تلخ تاریخ از دیگر سو او را به یکی از اصلی ترین منتقدان این نظریه بدل کرد.
آرمان خواهی صادقانه و شجاعت فکری که اولی در پرهیز از مصلحت اندیشی های برآمده از محاسبه قدرت و دومی در نقد خود عالی ترین جلوه خود را مییابند، نزد منتظری چندان پر رنگ بود که او دومین مقام جمهوری اسلامی را رها کرد و دست کم از سال 67 به بعد دمی از انتقاد صریح ، بی پرده و رادیکال و از رشد فکری و نظری باز نایستاد.
آیت الله منتظری در زندان شاه از شجاع ترین ، مقاوم ترین و سرسخت ترین مبارزان بود. تنها روحانی بلند مرتبه ایرانی بود که صریح ، آشکار و بی پرده از خمینی ، قدیمی ترین دوست و همراه خود، به دوران حیات و اقتدار او انتقاد کرد، منتظری از تنها ماندن و پرداخت هزینه نقد، حتی از کیسه اعتبار و محبوبیت خود، هراس نداشت و به دورانی از آیت الله خمینی و نظریه ولایت مطلقه فقیه ، استبداد دینی ، سرکوب خشونت آمیز منتقدان و... انتقاد کرد که همه جناح های حکومتی ، حتی چهره هایی که اکنون به رهبران جنبش اعتراضی بدل شده اند، با سرکوب و استبداد همراه و از آیت الله خمینی تبعیت میکردند.
آیت الله منتظری تا چند سال پیش در مقابل آقایان خمینی و خامنه ای و نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر ولایت مطلقه فقیه ، یاران چندانی نداشت اما به دوران رونق جنبش اعتراضی ، در آستانه ماه محرم و به روزگاری درگذشت که "ترس از استبداد" در روان شناسی جمعی و ذهنیت لایه های مهمی از جامعه شکسته و برخی روحانیون و جناح های مهمی از حکومت اسلامی نجات این نظام را جز با اصلاح رادیکال آن ممکن نمی دانند.
آیت الله منتظری به دورانی که جنبش اعتراضی در اثر ضربه و شکست سال 60 یکی از سیاه ترین دوران های رکود خود را تجربه میکرد، پرچم مقاومت و ایستادگی برافراشت ، در اعتراض به کشتار زندانیان سیاسی در سال 67، در میان حکومتیان تنها بود، در انتقاد از رهبری آقای خامنه ای و ولایت مطلقه فقیه نیز از حمایت چندانی در میان لایه های مذهبی برخوردار نبود، اما با ظهور جنبش اعتراضی اخیر حمایت و محبوبیت گسترده مردمی را تجربه کرد و با تمامی توان خود به حمایت از جنبش برخاست و به زمانی درگذشت که محبوبیت او بیش از هر دوره دیگری بود و لایه های مهمی از مردم ، حتی بخش مهمی از هواداران سابق آقای خمینی ، درستی مواضع او را دریافته اند.
آیت الله منتظری از منظر سیاستمداران میانمایه مصلحت و عمل گرا، که محاسبه قدرت بر مبنای عوامل روز را مهم ترین سنجه و عنصر واقع گرایی سیاسی تلقی میکنند، مصلحت گرا نبود اما چون آرمان گرایی پی گیر به تاریخ و به معیارها و ارزش های ماندگار نظر داشت .
فقدان آیت الله منتظری برای لایه های مذهبی جنبش اعتراضی کمبودی جدی است اما کردار او، و نه لزوما همه مواضع و نظریات او، برای برخی مراجع تقلید جوان تر متمایل به اصلاح طلبان مذهبی الگویی کارساز است تا جای خالی او را در جنبش اعتراضی و در فقه شیعه پر کنند هر چند دستیابی به گستره نفوذ، اتوریته مذهبی ، خصوصیات شخصی و فکری و کارنامه درخشان آیت الله منتظری به آسانی ممکن نیست .
.jpg)
