گزارش برگزاری نشست علمی با عنوان «کرامت انسانی و حقوق بشر در آراء آیت الله منتظری»


باسمه تعالی

اين جلسه امروز 1394/10/17 با حضور جمعى از انديشمندان حوزه و دانشگاه در كتابخانه علامه اقبال لاهورى در شهر قم برگزار شد.

این مراسم که با تلاوت آيات قرآن، و خیر مقدم آقاى احمد منتظرى آغاز شد؛ با ارائه مقالات آقايان سيد محمدعلى ايازى، محمدحسن موحدى ساوجى، عمادالدين باقى، هادى قابل، و على الله‌بداشتی ادامه یافت. و آقای مسعود ادیب مجری این برنامه بودند.

بخش اول نشست با ریاست آقایان صلواتی، مهدوی آملی و رحمت؛ و ارائه مقالات آقایان ایازی و موحدی ساوجی همراه بود.

در ابتدا حجة الاسلام والمسلمین ادیب ضمن یک مقدمه کوتاه گفتند:

«آیت الله منتظری از دو دوره حیات برخوردار بودند: دوره اول از سال 1301 شروع می شود و تا سال 1388 ادامه دارد، و دوره دوم حیات ایشان از سال 1388 به بعد یعنی پس از رحلت ایشان است. به همان گونه که از دوره اول بسیاری بهره گرفتند، این دوره دوم هم که حیات معنوی و مثالی است باز ثمربخش خواهد بود. همان طور که درس او آموزنده بود امروز هم آثار و آموزه های او برای ما راهگشا خواهد بود.

امروز شاگردان آیت الله منتظری بر این شده اند که به جای مراسم بزرگداشت مألوف، به بررسی آراء ایشان بپردازند. این نشست در حقیقت شماره صفر این مباحث محسوب می شود.»

در ادامه حجةالاسلام والمسلمین احمد منتظری ضمن خیر مقدم به حاضرین به چند نکته اشاره نمودند:

«کیفیت بالای مقالات ارسالی باعث افتخار است.

این جلسه تجلیل از راه آیت الله منتظری است که همان راه پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) می باشد.

امیدواریم حقوق بشر، نه تنها در سخن، که سرلوحه عمل مسئولین جمهوری اسلامی قرار بگیرد.

تقسیم جامعه به خودی و غیر خودی خلاف راه و روش پیامبر و ائمه است.

سیره عملی آیت الله منتظری در دفاع از حقوق مخالفان دلیل نفوذ و ماندگاری کلام ایشان است.»

سپس دکتر فضل الله صلواتی چنین گفتند:

«من این کار مقدماتی را تبریک می گویم به شاگردان آیت الله منتظری و به آنهایی که خورشید را می شناسند.

و: چون که گل رفت و گلستان شد خراب

بوی گل را از که جوییم؟ از گلاب»

پس از آن در مقالۀ اوّل با عنوان «کرامت انسان و دفاع از حقوق مخالف در رویکرد آیت‌الله منتظری» حجة الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی با تکیه بر آراء آیت‌الله منتظری به‌ عنوان فقیهی که به جامعه توجه دارد و فقه او انسان‌محور و عصری است تأکید بر حقوق مخالف را در آثار معظم‌له مورد بررسی قرار داده و مبنای آن را توجه به کرامت انسان دانسته است. مؤلف کوشیده است معنای کرامت ذاتی را روشن و ابتنای حقوق بشر خصوصاً حقوق مخالف را بر آن آشکار سازد.

در مقالۀ دوّم با عنوان «مبانی دینی کرامت ذاتی انسان از منظر آیت‌الله ‌العظمی منتظری» حجة الاسلام محمدحسن موحدی ساوجی معنای کرامت ذاتی انسان را بیان می‌کند و لوازم و نتایج آن ‌را بررسی کرده جهانشمولی این کرامت، عدم تقیید آن به دین و عقیده خاص و فراتر بودن آن از افعال ارادی و اختیاری انسان را از دروس عالیه آیت‌الله ‌العظمی منتظری به‌عنوان اولین فقیه شیعی که به کرامت انسان و حقوق متولد از آن پرداخته استخراج می‌کند.

و بخش دوم نشست با ریاست آقایان کاملان، برقعی و جواهری؛ و ارائه مقالات آقایان عمادالدين باقى، هادى قابل، على الله‌بداشتی همراه بود.

در مقالۀ سوّم با عنوان «گونه ‌شناسی کرامت؛ ادله کرامت ذاتی و پیامدهای آن از دیدگاه قرآن به روایت آیت‌الله منتظری» آقای عمادالدین باقی با ذکر سابقه نوپدید واژه‌های «حقوق انسانیت» و «حقوق بشریت» حدوث آن در ادبیات روشنفکران را مطرح و به بیان مفهوم و مصداق آن می‌پردازد و با ذکر انواع کرامت انسان به آیاتی از قرآن متناظر با این معانی اشاره و سطوح سه ‌گانه کرامت در قرآن را مطرح می‌کند. او آیت‌الله منتظری را نخستین مرجع تقلیدی می‌داند که به کرامت ذاتی انسان قائل است. او الزامات و پیامدهای کرامت ذاتی را مورد توجه و عنایت آیت‌الله منتظری دانسته و به نقاط اشتراک و افتراق الاهیات و سکولاریسم و اومانیسم اشاره کرده و در نهایت دلایل آیت‌الله منتظری بر کرامت ذاتی را بررسی می‌کند.

در مقالۀ چهارم با عنوان «حقوق انسانی اقلیت‌های دینی و نحله‌های فکری از دیدگاه آیت‌الله منتظری» حجة الاسلام والمسلمین هادی قابل با اشاره به نزاع‌های بشری که ریشه در برتری‌جویی و تفرق افکار دارد به انواع برخورد اشاره و به مسئله رعایت حق دیگران پرداخته است. او مبنای آیت‌الله منتظری در مسئله را رعایت حقوق بشر با استناد کتاب و سنت و عقل و مبتنی بر سه اصل «کرامت ذاتی انسان؛ آزادی دین و آزادی بیان» می‌داند و دلایل و استنادات معظم‌له را در هر یک از موارد تشریح می‌کند و حقوق اقلیت‌های دینی و مذهبی را به‌عنوان نتیجه مورد بررسی قرار می‌دهد و ازجمله به مسئله تغییر دین می‌پردازد.

در مقالۀ پنجم با عنوان «کرامت انسان و ممنوعیت غیبت» دکتر علی الله‌بداشتی با ذکر شواهد قرآنی بر کرامت انسان به نگاه ایجابی و سلبی به این آموزه اشاره می‌کند و تمسک آیت‌الله منتظری به این مبانی را در استدلال به کرامت انسان بررسی می‌کند و به‌عنوان یک نتیجه اخلاقی به مسئله غیبت و فروکاستن شخصیت غیبت‌شونده به‌عنوان نقض کرامت انسانی او توجه می‌کند و آن‌ را نافی حق فطری و خدادادی انسان می‌داند.

در پایان نماز جماعت ظهر و عصر به امامت آیت الله حسینی کاشانی برگزار گردید.

بیت آیت الله العظمی منتظری

1394/10/17