آیت‌الله منتظری

 پرسش:

به نام پروردگار هستی

وَ لاَ تَکْتُمُواْ الشَّهَادَةَ وَ مَن یَکْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ ﴿بقره/283﴾

حضرت حجةالاسلام والمسلمین حاج شیخ احمد منتظری دامت برکاته با سلام

از آنجا که مسأله ارتداد و افساد فی الارض یک موضوع فقهی و تشخیص آن در صلاحیت متخصصان علوم اسلامی است و در جایی که به امور مهمه ای چون عرض و دماء مربوط می شود نمی توان بدون اجماع عمل کرد، علی هذا به پیوست این استفساریه، یک دوره کامل از کتابها و نشریات متعلق به آقای محمدعلی طاهری مؤسس و استاد یکی از مجموعه های عرفانی موسوم به عرفان حلقه تقدیم می شود. مستدعی است آن جناب به عنوان شخصی که از بیت یکی از بزرگترین مراجع شیعه برخاسته اید که بسیاری از مجتهدان و عده ای از مراجع تقلید از شاگردان ایشان بوده اند و خود جنابعالی بیش از سه دهه در کسوت روحانیت بوده و در محضر علما و مراجع متعدد تلمذ کرده و در امور فقهی و دینی صاحبنظر هستید، بفرمایید که آیا دیدگاهها و مطالب مندرج در آنها می توانند از مصادیق تفکر ضد دینی و خلاف شرع یا ارتداد و افساد فی الارض به شمار آیند؟

پیشاپیش از پاسخ عالمانه شما سپاس می گذاریم و توفیقات روزافزون جنابعالی را از درگاه حضرت احدیت مسألت داریم.

جمعی از شاگردان استاد محمدعلی طاهری

پاسخ:

باسمه تعالی

پس از سلام و تحیت

اتهام ارتداد و افساد فی الارض در میدان‌های بحث‌ علمی و تحقیقی راهی ندارد و بسیاری از مراجع تقلید به این مسأله تصریح کرده‌اند؛ آیت الله العظمی منتظری در رساله توضیح المسائل خود چنین آورده‌اند: "در حکم ارتداد بلوغ، عقل، اختیار و قصد معتبر است؛ همچنین باید انکار از روی جحد و عناد باشد؛ بنابراین حکم ارتداد در مورد کسی که در مسیر تحقیق از براهین عقلی استفاده می‌کند و احیاناً به نتیجه دیگری دست می‌یابد جاری نمی‌شود." (توضیح المسائل،مسأله 3211). تاکید ایشان بر عنصر جحد و عناد برای این است که حتی اگر ظنّ جحد و عناد وجود داشته باشد نمی توان چنین اتهامی را به شخصی نسبت داد چه رسد که اسلام او محرز باشد و اقرار به لسان داشته باشد و حتی فراتر از آن، مکتوب کرده و در دفاع از توحید و عقاید اسلامی نوشته باشد.

آیت الله العظمی منتظری همچنین در اردیبهشت 83 در دیدار با انجمن دفاع از آزادی مطبوعات گفتند:

"در برخورد با مخالفان عقیدتی و فکری باید بدون تهمت، افترا، و با رعایت اخلاق اسلامی و انسانی مواجه شد؛ زیرا با گرفتن و زندانی کردن کاری از پیش نمی‌رود. مخالفان نباید از حقوق شهروندی و اجتماعی‌شان محروم شوند. همان گونه که امام علی(ع) حقوق خوارج نهروان را از بیت المال قطع نکردند و فرمودند: پس از من کسی از آنها را نکشید و مورد تعرض قرار ندهید. برخی از آقایان گفته اند: مخالفان عقیدتی، قلم را به جای سلاح به کار می‎برند، در جواب باید گفت: اگر این‌گونه است شما هم باید با سلاح قلم با آنها مبارزه کنید نه با زندان و بازداشت و بگیر و ببند." (دیدگاهها، ج 2، ص 303). هنوز بشریت شرمنده دادگاههای تفتیش عقاید غرب است و متاسفانه عده‌ای به دنبال زنده کردن آن فجایع در قرن حاضر هستند. قضات عادل و مستقل بدون شک این موازین شرعی و انسانی را رعایت می کنند؛ زیرا نادیده گرفتن آنها موجب خدشه در استقلال دستگاه محترم قضایی و ناامیدی جامعه از وسواس در عدالت است. امیدوارم مسئولین امر مصلحت امروز اسلام و مسلمین را بیشتر در نظر بگیرند و در رفتار خود با دگراندیشان تجدید نظر کنند و در دنیایی که دشمنان اسلام در پی دستاویزهایی برای بدنام کردن چهره دین پاک و انسانی اسلام هستند خوراک برای آنان فراهم ننمایند؛ و امیدوارم مسئولین امر در رفتار خود با دگراندیشان تجدید نظر کنند و موجب وهن دین و حکومت دینی نشوند.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

احمد منتظری

1394/1/25