آیت‌الله منتظری

‏ شهرگان: آقاي احمد منتظري در ادامه گسترش دامنه فشارها، آقاي عماد باقي فعال سرشناس حقوق بشر، رئيس انجمن دفاع از حقوق زندانيان، زنداني شده است. نظر شما در اين رابطه چيست؟‏

‏احمد منتظري: اين واقعيتي قابل تأسف است. اگر ما يک حاکميت خردمند و مدبري داشتيم بايد براي آنچه آقاي عمادالدين باقي انجام داده است به ايشان جايزه مي دادند و از ايشان تقدير مي کردند. آقاي باقي يک ان.جي.او ‏ ‏تشکيل داده و بدون چشم داشت کارهايي را انجام مي دهد که وظائف حکومت است. چيزي که براي حکومت مخارجي در بر ندارد. خدماتي که توسط انجمن حمايت از حقوق زندانيان ارائه مي شود باعث اميدواري بسياري از مردم مي شود. ‏ ‏من خود نيز عضو اين سازمان غير انتفاعي هستم.

‏"انجمن"، زندانيان را درباره حقوقشان آگاه مي کند. بعضي زندانيان اصلا نمي دانند که حق دارند وکيل داشته باشند. انجمن علاوه بر اين در يافتن وکيل به آنها کمک مي کند. اين کارها جرم نيست؛ مستوجب جايزه و تقدير ‏ ‏است. ديگر اينکه اتهامات ايشان واهي هستند. و اسف بارتر اينکه اتهامات واهي شامل توهين به مسئولان نظام مربوط به سه سال پيش است.‏

‏شهرگان: شما آقاي باقي را مي شناسيد. آيا ايشان اهل اقدام عليه امنيت ملي است و تبليغ عليه نظام است؟ ‏

‏احمد منتظري: آقاي باقي انساني خوش فکر و با خشونت مخالف است. او بسيار فهيم است. در حوزه و در دانشگاه درس خوانده است. او از شاگردان مدرسه آيت الله منتظري در حوزه علميه بود. وقتي که در سال 1368 اين مدارس ‏ ‏را از آيت الله منتظري گرفتند، آيت الله اميني که الان امام جمعه قم است، اين مدارس را تحويل گرفت. او روزي نزد پدرم آمد و از خوبي و عالم بودن شاگردان اين مدرسه حکايت کرد. آيت الله اميني آن روز به طور مشخص ‏ ‏به آقاي باقي اشاره کرد و گفت او انسان عالمي است. ‏

‏من اميدوارم اينها هر چه زودتر متنبه شوند و از راه کجي که مي روند بازگردند.‏

‏شهرگان: حجج اسلام هادي قابل و محمود دردکشان و همچنين روحاني نوانديش محمدجواد اکبرين، ديگر دستگير شدگان اخير هستند ....‏

‏احمد منتظري: اين نيز ماجراي غمبار ديگري است. در مورد آقاي هادي قابل، ظاهراً داستان به يک سي. دي درباره انرژي هسته‌اي برمي گردد که قبلا سند دستگيري و بازداشت چند وبلاگ نويس شده بود. وبلاگ نويساني که همگي ‏ ‏تبرئه و آزاد شدند. حالا پس از دو سال همان سي.دي را مستمسک بازداشت و محاکمه آقاي قابل قرار داده‌اند. مسلما اين سندي نيست که با آن بشود کسي را محکوم کرد.‏

‏شهرگان: اين چگونه امنيت ملي است که روزنامه نگاران بيست ساله و سخنراني‌هاي روشنفکران آن را به خطر مي اندازد؟ چرا امنيت ملي در ايران اين گونه تعريف مي شود؟‏

‏احمد منتظري: من پاسخي براي اين سوال ندارم. مرحوم برادر من، شهيد محمد منتظري معتقد بود که جاسوسهايي از کشورهاي خارجي در ارگانهاي جمهوري اسلامي هستند؛ اينها در تصميم گيري‌هايي که مي شود دخالت دارند.‏ ‏

واقعا عقل سليم حکم نمي کند که در اين برهه از زمان که ما به وحدت ملي نياز داريم اين افراد را دستگير کنند و باعث تفرقه شوند. الان حتي بسياري از گروه‌هايي نيز که فکر اين آقايان را قبول دارند ناراحت و ناراضي ‏ ‏هستند؛ دليل نارضايتي آنها همين تصميمات است. من فکر نمي کنم به هيچ ترتيب ديگري بتوان اين را توضيح داد. هيچ عقل سليمي حکم نمي کند که آقاي باقي و آقاي قابل الان در زندان باشند. من فکر مي کنم اين همان جاسوسان ‏ ‏هستند که موقع تصميم گيري خط مي دهند و تصميم گيران خواسته يا ناخواسته توي اين خط مي افتند که از افرادي که هيچ جرمي مرتکب نشده‌اند انتقام بگيرند.‏ ‏

شهرگان: همين روزها خبر اعدام دو تن از اعضاي حزب دموکرات کردستان به طور رسمي تأييد شد. شما خود به برخي دستگيري‌هاي ناموجه اشاره کرديد. فعالان اجتماعي، حقوق زنان، کارگري و دانشجويي در زندان به سر مي برند. ‏ ‏آيا قرار است به دهه 1360 برگرديم؟‏

احمد منتظري: من فکر نمي کنم چنين باشد. مسئولاني که آن وقت در صدر کار بودند الان پشيمان هستند که چرا آنقدر تند برخورد کردند و نتوانستند افرادي را که قابل جذب بودند جذب کنند. نه همه اما بسياري از آنها [مسئولان ‏ ‏دهه 1360] در بازنگري مي گويند اي کاش چنين نشده بود و براي خودمان هزاران هزار دشمن درست نکرده بوديم و هزاران هزار خانواده را دشمن ابدي خودمان نکرده بوديم و مي‌توانستيم اين مشکل را حل کنيم. ‏

‏بر اين اساس من فکر نمي کنم اصلا بازگشت به آن دوره ممکن باشد. اميدوارم، واقعا اميدوارم که اينها ببينند که کار زشتي مي کنند و در نتيجه يک تجديد نظر اساسي انجام دهند.‏

‏شهرگان: آيا به نظر شما رفتاري که بر اساس آن، افراد بنا بر مسائل سياسي اعدام مي شوند و يا فعالان سياسي و اجتماعي، روزنامه نگاران و روشنفکران و دانشجويان ربوده، بازداشت، زنداني و يا شکنجه مي شوند مي توان ‏ ‏رفتاري اسلامي ناميد؟‏

‏احمد منتظري: به هيچ وجه! به هيچ وجه! در اسلام فقط کسي که متهم به ارتکاب قتل است را مي توان حداکثر تا شش روز بازداشت کرد تا سنديت اتهام او مشخص شود. به دليل داشتن عقيده و فکر و يا بيان آن عقيده و فکر اسلام ‏ ‏به هيچ وجه اجازي چنين برخوردي را نمي‌دهد.‏ ‏در منابع اهل سنت و همچنين شيعيان احاديث بسياري وجود دارد که مخالفان به مسجد مي رفتند و در مقابل حاکم، نظر مخالف ابراز مي‌کردند و در آنجا گفت وگو مي شد. هيچ کدام از اين احاديث نمي گويند که کسي به خاطر مخالفت ‏ ‏با حاکم دستگير و يا اعدام شده ‌است. بحث آزادي عقيده و بيان که در قانون اساسي جمهوري اسلامي هم آمده است؛ اما متاسفانه به اينها عمل نمي شود.

‏اتفاقا اين امر باعث دين گريزي ميان جوانان شده است. اينها مي گويند اگر اسلام اين است که مي خواهد با محاکمه و ضرب و شتم مردم را در دين نگاه دارد، ما اين دين را نمي خواهيم. ‏

‏شهرگان: سخن معروفي مي گويد که هر ملتي لايق همان حکومتي است که دارد. آيا لياقت ملت ايران در حد آقاي احمدي نژاد است؟‏

‏احمد منتظري: رواياتي از معصومين هم وجود دارد که اين گفته را تاييد مي کنند. اما اين به شرطي است که امکان انتخاب آزاد وجود داشته باشد. يعني مردم در انتخاب خود صددرصد آزاد باشند و چيزي مثل نظارت استصوابي ‏ ‏که کاري واقعا ننگين در جمهوري اسلامي است وجود نداشته باشد. علاوه بر آن امکان تبليغات آزادانه براي کانديداها وجود داشته باشد. اما الان شما مي بينيد که با نظارت استصوابي، خلاف قانون اساسي مي آيند و انتخابات ‏ ‏را دو مرحله مي کنند. بعد هم رسانه‌ها طوري محدود مي شوند که از ميان همان عده‌اي که از صافي نظارت استصوابي گذشته‌اند، فقط يک گروه خاص امکان تبليغات دارند. الان شاهد اين محدوديت ها هستيم که عملا زمينه انتخابات ‏ ‏مجلس، در چهار ماه ديگر را آماده مي کنند. ‏

‏تازه خيلي از نظرات است که اصلا نمي توان آنها را مطرح کرد، چرا که هر کس آن نظرات را مطرح کند بسرعت انگ و اتهام مخالفت با نظام و توهين به سران نظام و غيره به او مي زنند و او را به اشکال مختلف از دور خارج ‏ ‏مي کنند.‏ ‏

شهرگان: آيا به نظر شما رهبران اين نظام تشخيص نمي دهند که با اين رفتارها چيزي عايد دولت اسلامي نمي شود و مثال آن هستند که بر شاخه نشسته و بن مي برند؟‏

‏احمد منتظري: نمي دانم شايد اين قدرت است که کور مي کند. شايد اختيار ندارند. اما اگر [نظر موجود در] همان قولي که من از برادر شهيدم بيان کردم درست باشد، پس شايد آن جاسوسها تعليم ديده‌اند و مي‌دانند چگونه ‏ ‏از نقطه ضعف‌ها استفاده کنند و از کدام نقاط ضعيف وارد شوند. ‏

‏شهرگان: به نظر شما چه راهي در مقابل فعالان وجود دارد؟ شما خود به فشارهاي نامعقول و ناموجه اشاره کرديد؛ فعالان چگونه بايد عمل کنند تا اين وضع تغيير کند؟‏

‏ احمد منتظري: به نظر من تنها راه تداوم فعاليت است. حکومت دستگير مي کند تا براي ديگران درس عبرت شود، اما اگر اعتراضات و طرح مشکلات موجود در شکل سخنراني، مصاحبه، مقاله و از اين قبيل ادامه يابد حکومت مي بيند ‏ ‏که فعالان کوتاه نمي آيند و شجاعانه مقاومت مي‌کنند و اين در اتخاذ تصميم درست توسط حکومت موثر خواهد بود. ‏

شهرگان: آقاي احمد منتظري از شما سپاسگزاريم.‏

‏تاريخ انجام مصاحبه: 1386/7/26 ‏‏