صفحه ۹۵

کرد و بلوچ و نیز دانشجویان و روشنفکران.

بی تردید هیچ مرجع شیعه تا این حد راه خدا را به سوی مردم نگشوده است.

عارفان شاید لیک فقیهان در مجموع سخت گیرند، اما منتظری چنین نکرد؛ او در عمل آموخت یا باید دارای قلب مهربان بود یا اینکه در جامعه محور و نهاد مدنی را برای کاستن از ظلم های حاکمان تدارک دید، این درس بزرگی است نه ؟

پیام های تسلیت جریان ها و افراد مختلف و شخصیت ها، از حاکمان تا محکومان، نشان داد که فقط تفاهم در حوزه عمومی و جامعه مدنی و داشتن روح های بزرگ و قلب های مهربان است که زندگی را برای مردم قابل تحمل می‎کند.

منتظری درس های بزرگی در عمل به مرجعیت شیعه داد که محوریت آن مهربانی و دوستی با مردم با هر عقیده و مرامی بود.

تندی و عبوسی برخی روحانیون اصلاح طلب نسبت به روشنفکران ادامه دارد، روشنفکرانی هم هستند که روحانیون اصلاح طلب را خرد می‎گیرند، حاکمان ایرانی اخلاق قدرت را دارند اما طالقانی و منتظری بیت های مناسب درس گیری مردم گرایی هستند.

اما آنچه من از منتظری در سال های اخیر آموختم را با ذکر خاطراتی توضیح می‎دهم.

در سال 1381 بعد از آزادی از زندان 59 سپاه پاسداران به دیدارش رفتیم. در آن دیدار وی از فعالیت های اصلاح طلبانه من و نرگس و همه ملی مذهبی ها و خانواده هایشان یاد کرد. من در پی آن بودم که او نظریه

ناوبری کتاب