آیت‌الله منتظری

محاکم بر علیه خود او بتوان مورد استناد قرار داد. یعنی هر شهروندی می‎تواند به صرف گمان آن که شهادتش ممکن است بر علیه خود وی در محاکم مورد استفاده قرار گیرد از شهادت خودداری کند. و این اصل از رفیع ترین اصول آزادی های مدنی است.

در پاسخ به پرسش پنجم حجت الاسلام والمسلمین کدیور آنجا که ایشان از علائم شرعی "ولایت جائر" می‎پرسند، آیت الله منتظری می‎فرمایند: "جور، مخالفت عمدی با احکام شرع و موازین عقل و میثاقهای ملی است که در قالب قانون درآمده باشد و کسی که متولی امور جامعه است و بدین گونه مخالفت می‎ورزد جائر و ولایتش جائرانه است، و تشخیص چنین ولایتی در درجه اول بر عهده خواص جامعه یعنی عالمان دین آشنا و مستقل از حاکمیت و اندیشمندان جامعه و حقوقدانان و آگاهان از قوانین می‎باشد و در درجه دوم بر عهده عموم مردم است."

در این جواب "احکام شرع و موازین عقل و میثاقهای ملی" جملگی در یک ردیف قرار گرفته اند و حد نصاب همه آنها "در قالب قانون" یعنی قوانین مدنی و میثاق های ملی است. بر این اساس حکم "جائر" بودن حاکم یعنی عدم مشروعیت و مقبولیت وی باز هم "خود به خود" و به صرف عدم اعتماد جمهور ناس است. علاوه بر این "تشخیص چنین ولایتی در درجه اول بر عهده خواص جامعه یعنی عالمان دین آشنا و مستقل از حاکمیت و اندیشمندان جامعه و حقوقدانان و آگاهان از قوانین می‎باشد و در درجه دوم بر عهده عموم مردم است." بدین ترتیب "عالمان دین آشنا و مستقل از حاکمیت و اندیشمندان جامعه و