صفحه ۳۶

منبع و منشاء اصلی استبداد در ایران، منحرف نشود و همواره نوک پیکان سخنان خویش را متوجه آن جایی کند که استبداد را بار دیگر در این ملک اهورایی باز تولید کرده است.

دیگر درس آیت الله منتظری برای آنان که دل بسته دموکراسی و آزادی هستند، شجاعت در اعتراف به اشتباه است. آنان که عمری را در مبارزه سیاسی گذرانده اند، بی شک در این راه فراز و فرودهای بسیاری داشته اند، گاهی بر زمین خورده اند و آن گاه باز برخاسته اند و به راه خویش ادامه داده اند. آنچه که اما در این میان مهم است شناخت اشتباهات، یافتن علت آن ها و تصحیح چنین مواردی است. بی شک هر چه که مقام و منزلت فردی بیشتر باشد، دامنه اشتباه و تبعات آن نیز بیشتر خواهد شد.

در طول تاریخ کم بوده اند افرادی که نه تنها اشتباهات تاریخی خود را یافته و در تصحیح آن به وسع خویش کوشیده، بلکه در انظار عمومی نیز به آن اعتراف کرده باشند. آیت الله منتظری یکی از این افراد بود که نه تنها اشتباه خویش را پذیرفت، بلکه در انظار عمومی نیز به آن اعتراف کرد و از آن تبری جست.

اکنون که آیت الله منتظری رخت از جهان فرو بسته است، به نظر می‎رسد آنچه که بیش و پیش از هر چیز می‎تواند باعث زنده نگه داشتن نام وی باشد، نه تعریف و تمجیدهای فراوان و نه نوشتن سوگ واره های ادبی و سخن راندن از سجایا و فضایل اخلاقی وی، که عمل است به آنچه که وی در این مدت از خود نشان داده است. پدر معنوی جنبش سبز، اکنون گرچه در میان ما نیست و این عدم حضور را باید ضایعه ای

ناوبری کتاب