صفحه ۱۹۴

جایگاه مهمی دارد و در رساله های عملیه هم بسیار دیده می‎شود.

در آن کلاس ایشان به دلیل اصرار و خواهش ما که گفته بودیم بحث اصولی را هم مطرح کنند، از طلبه ها عذرخواهی کردند و اجازه گرفتند که وارد بحث اصولی این مبحث شوند. این بحث سه تا چهار روز طول کشید. آیت الله العظمی منتظری (ره) حرف مرحوم بروجردی را نقل و رد کردند، حرف مرحوم نائینی را در دور اول اصول را نقل و رد کردند. حرف مرحوم نائینی در دور دوم را نقل و رد کردند و در نهایت هم خودشان یک نظر خاصی در رابطه با این بحث دادند. برایم عجیب بود که ایشان تا به این درجه به مباحث اصولی تسلط دارند اما وارد آن نمی شوند. بعد از کلاس به نزدشان رفتم و از ایشان تشکر کردم. ایشان گفتند؛ نه، به نظرم نباید وارد می‎شدم اما چون شما اصرار کردید این مبحث را مطرح کردم.ایشان انصافا به لحاظ روش فقهی کاملا متفاوت از فقهای امروزی بودند.

ایشان هم فقیه رجالی بودند و هم فقیه اصولی. راجع به موضوعات به خصوص مسائل اقتصادی، سیستم بانکداری، پول و ربا مطالعات عمیقی می‎کردند. با متخصصین اقتصادی صحبت می‎کردند و زمانی که مسأله به طور کامل برایشان روشن و شفاف می‎شد فتوا می‎دادند.

دیدگاه ایشان در فقه سیاسی هم همان کتاب ولایت فقیه بود که ارائه کردند و تنها کسی هستند که با این تفصیل وارد بحث فقه سیاسی شده اند. پیش از ایشان مرحوم امام بحث ولایت فقیه را سبک و مختصر مطرح کرده بودند ولی آیت الله العظمی منتظری (ره) این بحث را گسترده تر مطرح کردند.

ناوبری کتاب