آیت‌الله منتظری

آزادى موقت از زندان قزل‌قلعه (2571345)

سرانجام پس از تلاش‌‌هاى داخل زندان که توسط آیت‌الله منتظرى و ربانى شیرازى انجام شد ـ مانند ارسال نامه به خارج از زندان خطاب به علما و وزیر دادگسترى و تهدید به اعتصاب غذا ـ و تلاش‌‌هاى آیات حکیم، خوانسارى و گلپایگانی، رژیم ماندن آن دو را در زندان به مصلحت خویش ندانست. چون وجود آنها با توجه به تبلیغات وسیعى که در حمایت از آنان در داخل کشور و خارج شده بود براى رژیم گران تمام می‌شد.کارشناسان ساواک بهترین راه یعنى آزادى را انتخاب کردند؛ چون با توجه به مستندات پرونده بیش از این مدت زندان از سوى قاضى حکمى براى آنان صادر نمی‌شد و از جهتى هم اگر صادر می‌شد پرونده مختومه اعلام و ضمن جرى شدن متهمان، بهانه خاصى تا انجام فعالیت مجدد براى بازداشت آنها وجود نداشت؛ از همه مهم‌تر آنکه با آزادى با وصف مذکور هم بر آنها می‌توانست منت بگذارد و از آنان بخواهد که به قم نروند و هم چنین بر آیات حکیم و خوانسارى و دیگر بزرگان حوزه که کم و بیش خواستار آزادى آنها شده بودند؛ منت گذارد و آنها را وام دار خود کند.

سرانجام در آبان ماه 1345 آقایان منتظری، ربانى و آذرى قمى را به دفتر زندان احضار کردند و آقاى فلسفى را به همراه برخى دیگر که واسطه مراجع با دربار بود و فعالیت‌‌هاى گسترده و چشمگیرى انجام می‌داد، ملاقات کردند. هدف از این مواجهه، آزادى آقایان با گرفتن قید التزام که به قم مسافرت نکنند، بود. اما این وساطت موفقیت آمیز نبود چون آنها قاطعانه با چنین پیشنهادى در قبال آزادى موافقت نکردند. در آن جلسه خبر از آزادى قریب الوقوع محمد منتظرى هم داده شد، قولى که بدان عمل نشد.

آقاى آذرى قمى آزاد، و آیت‌الله منتظرى و آیت‌الله ربانى شیرازى به سلول بازگردانیده شدند. اما پس از مدتى در اواخر همان ماه آن دو را بطور موقت، با پرونده‌اى مفتوح با احترام به منزل آقاى فلسفى آورده و تحویل دادند، (س ش93).

پس از آزادى تلگراف‌هاى بسیارى به منزل آقاى فلسفى رسید که مسرت و خوشحالى خود را از آزادى آنها ابراز می‌داشتند آنچه که از اسناد در دست ماست تلگراف‌هایى از آیات: مرعشى نجفی، (س ش94)؛ علامه سمنانی، (س ش95)؛ خادمی، خوئی، شاهرودی، حکیم، شیرازی، (س ش100) و امام خمینى (س ش101).

براى تشکر، آیت‌الله منتظرى به همراه مرحوم ربانى شیرازى به منزل آیت‌الله سید احمد