درون است؛ چنان که صدرالمتألهین (ره) میفرماید: "فتکلیم الله عباده عبارة عن افاضة العلوم علی نفوسهم بوجوه متفاوتة کالوحی والالهام والتعلیم بواسطة الرسل والمعلمین.".الشواهد الربوبیة، مشهد 5، شاهد اول، اشراق 6.
باید توجه داشت که هزار نکته باریکتر از مو اینجاست که وقتی گفته میشود در هر دو روش، تراوش علوم از بیرون به درون است به معنای یکی بودن عطا کننده علم و دریافت کننده آن و اتحاد فاعل و قابل آن در یک رتبه نیست؛ زیرا هرچند در این عرصه فاعل و قابل به گونه ای باهم متحد میگردند ولی این اتحاد همان به اصطلاح اتحاد حقیقت و رقیقت، مطلق و مقید، محیط و محاط و متن و حاشیه است، و این دو به ملاک همین اتحاد احیانا بر هم حمل میشوند. حمل آن دو بریکدیگر حمل شایع و براساس اتحاد دو امر همطراز در رتبه نیست؛ وگرنه لازمه اینکه در اینجا فاعل و قابل علم یکی بوده و همطراز باشند این است که فاعل علم و اعطاء کننده آن که واجد علم است با قابل و دریافت کننده آن که به خودی خود فاقد آن میباشد یکی باشند، و اتحاد فاعل و قابل و یکی بودن آنها در یک رتبه مستلزم اجتماع نقیضین است.
تفاوت جوهری راه علوم کسبی و علوم کشفی
در هر صورت، فرق اساسی که بین این دو طریقه علمی وجود دارد این است که:
.jpg)
