آیت‌الله منتظری

مجرای قاعده فلسفی: "کل حادث مسبوق بمادة و مدة" و عدم شمول آن نسبت به وحی

سخن آقای دکتر:

نویسنده محترم، سپس با اشاره به قاعده فلسفی: "کل حادث مسبوق بمادة و مدة"، بر دیدگاه خود مبنی بر مسبوق و مقارن بودن وحی با شرایط مادی تأکید کرده و با تکرار این سخن که شرایط ذهنی و جسمی پیامبر(ص) زمینه ساز نزول وحی است، ادامه داده اند:

"به تصریح صدرالدین شیرازی (مرحله هفتم، فصل شانزدهم، جلد سوم اسفار اربعه، صفحه 55)، چنان نیست که این قاعده فقط در صور جسمیه و حادثات مادی جاری باشد (چنان که شما پنداشته اید) بلکه هم در صور جسمیه و هم در نفوس انسانیه جاری و صادق است و فقط مفارقات محضه اند که از شمول آن خارج اند. همچنین یادآوری می‎کنم که استاد شما، مرحوم علامه طباطبائی در حاشیه بر این موضع از اسفار، می‎آورند که این قاعده حتی بنابر قول مشائین که نفوس را از آغاز مجرد می‎دانند، در نفوس هم جاری است. وگرنه بنا بر نظر صدرالمتألهین که نفوس را جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء می‎داند، این امر واضح تر است. به زبان ساده تر هرچه تعلق به ماده یابد (صورت باشد یا روح یا وحی)، محکوم آن قاعده است و زمینه مادی شرط حصول و حضور آن است. و البته ماده، هیچ گاه علیت فاعلی ندارد، چنان که در فلسفه اولی مبرهن شده است".