آیت‌الله منتظری

اشکال و جواب

ممکن است گفته شود که: بر مبنای توحید در وجود، پیامبر(ص) که موجود به آن وجود یکتا و یگانه است، او هم قابل وحی است و هم فاعل آن و درون و بیرون بر این مبنا یکی است؛ پس پیامبر بر این اساس همه کاره است.

پاسخ این است که: نفی کثرت به طورکلی، چه از نظر حکیم و چه از دید عارف، سفسطه و محال است؛ و کثرت بر هر مبنایی ثابت است؛ منتها با نظر حکیم حکمت رائجه، کثرت، در وجود و موجود است، و با دید عارف مکتب خاصی از عرفان، کثرت، در ظهور وجود غیرمتناهی می‎باشد. و بالاخره چه کثرت، کثرت در وجود باشد و چه کثرت در ظهور، هر مرتبه از وجود و ظهور حکمی دارد که اگر حفظ مرتبه نشود مفاسدی دارد که هیچکس جز سوفیست به آن پایبند نیست و احدی از حکیمان و عارفان آن را نمی پذیرند. و کثرت خیالی هم که در زبان عارف است و از آن در نظم و نثر دم می‎زند به معنای کثرت اعتباری نیش غولی نیست، بلکه مراد از آن نفی استقلال از کافه موجودات غیر از وجود حق تعالی است.

بنابراین پیامبر(ص) مرتبه ای از وجود یا مظهری از آن است که در ظرف و فضای وحی، قابل محض است که از مرتبه ای دیگر از وجود یا مظهری از آن که فاعل می‎باشد، وحی را دریافت می‎کند.