صفحه ۱۵۶

دانست"؟ مگر اینکه برخلاف مدعا گفته شود این دسته از آیات که مخالف با علم نیست کلام خداست؛ و لازمه این تفکیک این است که هر آیه ای را که معنایش را فهمیدیم و مخالف با علم نبود بگوئیم آن کلام خداست یا می‎تواند کلام خدا باشد، و هر آیه ای که معنایی را برخلاف آن فهمیدیم بگوئیم آن آیه کلام بشری است، و آیه ای را که مجمل دانستیم و در کشف مراد از آن مردد بودیم بگوییم نمی دانیم کلام خداست یا کلام بشر، و آیاتی از قرآن را هم که همه قرآن را کلام خدا معرفی کرده است به خطا بدانیم یا حداقل ندانیم که به خطایند یابه صواب و صدق پیامبر و دست کم عصمت او را در تلقی وحی مشکوک بدانیم، و آیاتی از قرآن را به ویژه آیاتی را که مربوط به امور تعبدی و جزئیات معاد و مانند آن است و از افق فهم بشری بیرون می‎باشند تماما در لبه پرتگاه بی اعتمادی ببینیم !.

نگاهی گذرا به برخی از آیات که معارض با علم پنداشته شده است

حال با توجه به آنچه گفته شد اگر به عنوان نمونه: علم بشری ثابت کرد که نطفه از صلب مرد و سینه زن بیرون نمی آید این علم از نظر شناخت شناسی دارای چه میزان از ارزش است ؟ آیا یقینی و صدرصد مطابق با واقع است و هیچگونه احتمال خطائی هرچند ضعیف در آن نمی رود؟ برفرض که این چنین باشد از کجا معلوم که مراد از آیه: (یخرج من بین الصلب والترائب) خروج نطفه از صلب مرد و

ناوبری کتاب