آیت‌الله منتظری

(سنن ترمذی)؟ مگر نگفت: "اگر بگویم هر سال به حج بروید، آنگاه حج همه ساله واجب خواهد شد" (صحیح مسلم)؟ اینها که حکم های حکومتی و موقت نبود، یعنی او با همه بشریت اش خود را مقبول خدا می‎دانست و در بشریت او، ایجاب و تحریم، صفت الهی می‎گرفت".

پاسخ:

به نظر می‎آید نادیده گرفتن صور مثالی که در ماوراء ظرف نفس انسانی و خلاقیت قوه خیال او وجود دارند - اعم از اینکه آن صور به طور مستقل در عالمی به نام مثال اکبر و منفصل و مطلق موجود باشند همان طور که حکمای اشراقی و پیروان حکمت متعالیه و عرفاء برآنند، یا اینکه در مثال متصل نفوس عالیه نظام هستی و به تبع آنها موجود باشند چنان که حکمای مشائی معتقد به آن هستند - و نیز بی توجهی به امکان کشف صوری نسبت به آن صور، یکی از اساسی ترین زمینه های اشکال در این قبیل مباحث است. درست است که زبان و کلام و واژه ها و جمله های حاکی از وحی، ظرف هایی بشری هستند که مظروف های وحیانی را در خود جای می‎دهند و وحی در قالب آنها تنزیل می‎یابد، ولی بشری بودن آنها و لزوم انسانی بودن آنها برای امکان درک معانی مصحف شریف (قرآن) توسط انسان، مستلزم این نیست که گوینده آنها هم بشر باشد، چنان که برخی دیگر گمان داشته اند؛ بلکه آنچه لازم می‎باشد این است که گوینده آنها