آیت‌الله منتظری

پس براساس نامتناهی بودن وجود حق تعالی و تجلی آن در تمام مراتب هستی و نیز به لحاظ اینکه کلام که همان ابراز کننده مافی الضمیر است از جمله اموری است که می‎تواند در مراتب گوناگون هستی، وجودی همسان با آن مراتب داشته باشد، در مقام ذات حق تعالی کلام نفسی و در مرتبه فعل او در عالم عقل کلام عقلی و در مرتبه عالم مثال کلام مثالی و بالاخره در عالم ماده و طبیعت کلام مادی بشری یا غیربشری باشد، خداوند غیرمتناهی که در تمام مراتب هستی جلوه گر است و حضور دارد می‎تواند در همه آنها متکلم بوده و کلام داشته باشد: (و ما کان لبشر أن یکلمه الله الا وحیا او من وراء حجاب او یرسل رسولا) سوره شوری، آیه 51. و در مراتب فعل خود به صورت فرشته ای عقلی، جلوه گر شده یا به گونه فرشته ای مثالی، تجلی کرده و از بالا کلام عقلی یا مثالی را بر مرتبه عقل یا مثال پیامبر خود انزال نموده و او را هم به تبلیغ آن در عالم طبیعت مأمور بدارد؛ و هم انزال، انزال حقیقی باشد و هم کلام در عین استناد حقیقی خود به فرشته یا پیامبر به حق تعالی هم حقیقتا مستند باشد. و لازمه جمع بین تنزیه و