تحویل او گرفتن حق ممکن نباشد، دولت اسلامی باید او را تحویل دهد، ولی اگر هیچ یک از حقوق مردمی بر عهده او نباشد، تحویل یا عدم تحویل او بستگی به اختیاراتی دارد که مردم به دولت منتخب خود داده اند، مگر اینکه میان آن دو کشور قرارداد استرداد پناهندگان منعقد شده باشد که در این صورت در هر حال باید تحویل داده شود.
حقوق متقابل انسان و طبیعت
حق بهره برداری از طبیعت و آب و هوا و گیاهان و حیوانات آن متعلق به همه انسانهاست، بنابراین کسی حق ندارد به گونه ای از طبیعت استفاده کند که موجب آسیب رساندن به آن و محرومیت دیگران گردد، اگرچه بهره برداری او درملک خودش باشد. به عنوان مثال حق ندارد هوای سالم مورد استفاده دیگران را با دود، آب دریا و رودخانه را بافاضلاب و زمین را با پراکندن زباله و یا با آزمایشهای اتمی آلوده نماید به طوری که سلامت انسانها در معرض خطر قرارگیرد، بلکه نباید حیات گیاهان و جانوران را نیز به مخاطره اندازد.
هیچ انسانی حق ندارد بی جهت به حیوانات آسیب و آزار برساند، در روایتی از حضرت امام جعفر صادق (ع) آمده است که: "زنی به خاطر اینکه گربه ای را در بند کرده بود و آن حیوان از تشنگی جان داده بود دچار عذاب گردید".وسائل الشیعه، کتاب القصاص، باب 1 از ابواب (القصاص فی النفس)، حدیث 13.
انسان حق ندارد اموال و اشیائی را که قابل استفاده اند اتلاف نماید، به عنوان مثال حق ندارد گوشت قربانی حج را بی جهت دفن کند یا بسوزاند، و یا مازاد تولید گندمش را به دریا بریزد درحالی که گرسنگان بسیاری در دیگر نقاط جهان به سر میبرند.
علاوه بر حقوقی که به طور خلاصه بیان شد حقوق دیگری نیز در شرع مقدس وارد شده که هرکدام در جای مناسب خود در این رساله بیان شده است، از جمله: "حق قصاص یا عفو و یا اخذ دیه توسط اولیای دم"، "حق فسخ عقد بیع وعقد نکاح در موارد معین"، "حق فسخ هر عقد لازم در صورتی که ضمن آن شرط شده باشد"، "حق طلبکار نسبت به مال رهن"، "حق تقدم در استفاده از مشترکات"، "حق شفعه"، "حق جعاله"، "حق تقدم در حیازت و تملک مباحات اولیه"، "حق سر قفلی در موارد معین"، "حق طلاق توسط شوهر و یا توسط زن در صورتی که این حق از طرف شوهربرای زن در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد"، "حق رجوع شوهر در طلاق رجعی"، "حق انتخاب وکیل در
.jpg)
