حق دارد نظرات علمی و اجتماعی خود را - به شکلی که با حیثیت و حقوق دیگران مزاحمتی نداشته باشد - آزادانه بیان دارد.
هر انسانی حق دارد از ثمره دستاوردهای علمی، ادبی، هنری و یا صنعتی خود سود ببرد، به شرط آنکه مغایر با احکام شریعت یا مضر به حقوق فرد و یا جامعه نباشد و موجب فساد اخلاق در جامعه نشود. و تشخیص مصادیق آن باحکومت صالح است.
هر انسانی حق دارد که در یک محیط پاک از مفاسد و بیماریهای اخلاقی - به گونه ای که در آن بتواند خود و خانواده اش را از لحاظ معنوی رشد دهد - زندگی کند، و جامعه و دولت نیز موظفند زمینه بهره برداری از این حق را برای همگان فراهم نمایند.
هر انسانی حق دارد در زندگی خصوصی خود آزاد و مستقل باشد، و جاسوسی یا نظارت بر کارهای شخصی وخصوصی و نیز مخدوش نمودن حیثیت او جایز نیست، و باید در مقابل هرگونه دخالت نامشروع که موجب سلب حقوق وی میشود از او حمایت گردد، و اگر ضرری بر مال یا حیثیت او وارد شده جبران شود.
داشتن شغل مناسب و مشروع حق هر انسان است، و همه در انتخاب شغل خود آزادند، دولت و مسئولان جامعه نیزموظفند زمینه اشتغال کسانی را که قادر به کار هستند فراهم کنند.
هر فرد مسلمان نسبت به اصلاح و اداره امور عمومی جامعه اسلامی حق اظهار نظر و دخالت مستقیم یا غیر مستقیم رادارد، و هیچ فردی را نمی توان از داشتن این حق محروم کرد.
بازداشت یا محدود ساختن آزادی افراد یا تبعید و یا مجازات آنان جایز نیست، مگر با اجازه و حکم دادگاه صالحی که مطابق با موازین شرع و قانون تشکیل شده باشد. و بدون آن هیچ ارگان و یا شخصی حق ندارد نسبت به امور ذکر شده اقدام نماید.
هر فرد زندانی - محکوم باشد یا متهم - نباید از حقوق اولیه خود محروم شود، و جایز نیست مورد شکنجه روحی و یابدنی قرار گیرد یا به گونه ای حقارت آمیز و منافی حیثیت انسانی با او رفتار شود، و اگر در این شرایط اقرار و اعترافی ازاو گرفته شود ارزشی ندارد. همچنین نباید از حق ملاقات با خانواده و بستگان و نیز از امکانات علمی و بهداشتی محروم بماند. و در صورت تعدی به یکی از حقوق ذکر شده، شخص زندانی حق دارد به دادگاه صالحی که موردرضایت طرفین باشد شکایت نماید.مشروح حقوق و وظایف حکومت ها و مردم در جلد دوم کتاب: (دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه)، باب 6، فصل 15، و در جلد پنجم از کتاب: (مبانی فقهی حکومت اسلامی) صفحه 323 به بعد بیان شده است.
.jpg)
