آیت‌الله منتظری

فقهی مراجعه کند. و اگر در موردی از طرف شرع مقدس به طور خاص چیزی تعیین نشده باید "ارش" یعنی تفاوت قیمت را بدهد، به این صورت که شخصی را که جراحت بر او وارد شده فرض کند اگر بنده و قابل فروش بود تفاوت قیمت سالم و قیمت معیوب او به چه نسبت بود، و به همین نسبت از دیه کامل انسان بپردازد، به عنوان مثال اگر سالم او ده میلیون تومان، و معیوب و مجروح او هشت میلیون تومان ارزش داشت، باید یک پنجم دیه کامل را بپردازد.

مسائل متفرقه قصاص و دیات

مساله 3276- مقصود از "عاقله" - که دیه قتل خطائی را باید بدهند - مردان عاقل و بالغ از خویشاوندان پدری قاتل است، مانند: برادران، برادر زادگان، عمو و عمو زادگان و نیز: پدر و پدر بزرگها و فرزندان قاتل، هرچند در سه مورداخیر احتیاط در مصالحه است. ولی خویشان مادری و زنان به طور کلی و بچه ها و دیوانه ها و کفار - هرچند اهل ذمه باشند - جزو عاقله نمی باشند.

مساله 3277- تعیین اندازه و سهم هریک از افراد عاقله بنابراحتیاط بر عهده حاکم شرع است، و با نبودن حاکم شرع به وسیله عدول مومنین انجام می‎شود. و احوط رعایت مراتب ارث است، پس اگر افراد نزدیکتر به قاتل متمکن نباشندبه عهده طبقه بعد گذاشته می‎شود. و اگر قاتل عاقله ندارد یا عاقله او تمکن ندارند، خود او باید دیه را بپردازد، و اگرنتواند از بیت المال پرداخت می‎شود.

مساله 3278- اگر قاتل از کفار اهل ذمه باشد درصورت توانایی، خود او باید دیه قتل خطائی را بدهد، و اگر نتواند ازبیت المال پرداخت می‎شود.

مساله 3279- دیه قطع اعضا و جراحتهای خطائی را اگر به مقدار یک بیستم دیه کامل یا بیشتر باشد از عاقله می‎گیرند، و اگر کمتر باشد بنابراقوی کسی که جراحت را وارد کرده می پردازد.

مساله 3280- در قتل عمد و شبه عمد اگر قاتل فرار کرده و دسترسی به او نباشد دیه را از مال او بر می‎دارند، و اگر مال ندارد با رعایت مراتب ارث از خویشان او می‎گیرند، و اگر آنها هم ندارند از بیت المال مسلمین پرداخت می‎شود.

مساله 3281- اگر انسان کسی را مجروح کند یا به او ضربه و یا سیلی بزند دیه آن را باید به خود او بدهد، ولی اگر بچه یا دیوانه ای را به گونه ای بزند که دیه واجب شود، دیه را باید به ولی شرعی او بدهد تا به مصرف او برساند. و اگر پدریا مادر بچه خود را به قدری بزند که بمیرد دیه او