صفحه ۵۸۹

چنانچه اطاعت کند و او را بکشد ثبوت قصاص یا دیه محل اشکال است، بلکه حاکم شرع او را تعزیر و مجازات می‎کند، مگراینکه به عنوان دفاع باشد که در این صورت تعزیر ندارد.

راههای اثبات قتل:

مساله 3242- قتل به یکی از راههای زیر ثابت می‎شود:

1 - "اقرار متهم به قتل"، به شرط آنکه اقرارکننده بالغ و عاقل و آزاد باشد و اقرار او از روی اختیار انجام شده باشد، نه اکراه و ترس، و بنابراحتیاط دو بار اقرار کند.

2 - "شهادت دو مرد عادل"، به شرط آنکه شهادت آنان از روی دیدن و مانند آن باشد و در تعیین خصوصیات قتل نیزاختلاف نداشته باشند.

3 - "قسامة"، یعنی قسم خوردن پنجاه مرد از بستگان مقتول برای اثبات قتل عمد، و بیست و پنج مرد برای اثبات قتل شبه عمد و خطا، هرچند احوط در آنها نیز قسم خوردن پنجاه مرد است. قسامة فقط در اثبات قتل و جراحات اعتباردارد و کیفیت آن در مسائل آینده گفته می‎شود.

مساله 3243- قسامة در جایی معتبر است که "لوث" در بین باشد، و مقصود از لوث قرائن و نشانه هایی است که موجب مظنه است ولی به حد حجت شرعی نمی رسد، مانند شهادت یک مرد عادل یا شهادت دو مرد که واجدشرایط نباشند، یا مثلا مردی را با سلاح خون آلود بر سر کشته ای بیابند یا کشته کسی را در خانه یا محله دشمن اوبیابند.

مساله 3244- در مواردی که نه اقرار متهم در بین هست و نه شهادت دو مرد عادل، مساله دو صورت دارد:

الف - اگر "لوث" در بین نباشد - مانند سایر موارد قضاء - ولی مقتول می‎تواند از حاکم شرع بخواهد که متهم را یک بارقسم دهد و با قسم خوردن او دعوی پایان می‎پذیرد، و اگر قسم یاد نکرد می‎تواند قسم را به ولی مقتول رد کند.

ب - اگر "لوث" یعنی قرائن و نشانه های ظنی برای ثبوت قتل و شناخت قاتل در بین باشد، در این صورت حاکم شرع ازاولیای مقتول می‎خواهد برای اثبات قتل عمد پنجاه مرد، و برای اثبات قتل خطا و شبه عمد بیست و پنج مرد ازبستگان مقتول - و از جمله خود اولیای مقتول - برای قسم خوردن در دادگاه حاضر شوند، پس اگر همه آنان - با یقین وجزم و تعیین خصوصیات قتل - نزد حاکم شرع قسم یاد کردند، حاکم شرع طبق مفاد قسم آنان در قتل عمد به قصاص ودر شبه عمد و خطا به گرفتن دیه حکم می‎کند. و اگر نخواستند قسم یاد کنند اولیای مقتول می‎توانند

ناوبری کتاب