آیت‌الله منتظری

را ادا کرده باشد، در این صورت نیز مدعی (طلبکار) باید قسم یاد کند.

مساله 3126- اگر مدعی در جلسات دادگاه حضور پیدا کند و اقامه بینه نماید ولی منکر با امکان حضور عمدا حاضرنشود و احضار او نیز ممکن نباشد، قاضی پس از اعلام به منکر می‎تواند حکم غیابی صادر کند.

مساله 3127- هرگاه با حکم قاضی بدهکاری کسی ثابت شود، چنانچه قدرت بر ادای دین داشته باشد و از پرداخت آن خودداری کند قاضی می‎تواند او را زندان کند تا حاضر به ادای دین خود شود، ولی اگر قدرت پرداخت آن را نداردباید به او مهلت داده شود و زندانی کردن او جایز نیست.

مساله 3128- هرگاه خطای قاضی در تشخیص حکم قبل از اجرای آن ثابت شود حکم او قهرا نقض می‎شود، و اگرپس از اجرا ثابت شود باید جبران گردد. به این شکل که اگر ضرر جانی یا مالی به محکوم وارد شده از بیت المال تامین گردد، و اگر خسارت آبرویی بوده اعاده حیثیت شود.

مساله 3129- هرگاه بعد از قضاوت ثابت شود که قاضی دارای شرایط قضاوت نبوده یا حکم او خلاف کتاب و سنت بوده حکم او نقض می‎شود، و اگر ضرری به کسی وارد شده چنانچه قاضی مقصر بوده یا کوتاهی کرده باشد بایدخودش جبران خسارت نماید، و در غیر این صورت از بیت المال جبران گردد.

مساله 3130- از آنجا که هدف از قضاوت در اسلام احقاق حق و اجرای عدل است، چنانچه قاضی منصوب نزد هریک از طرفین دعوی متهم به خطا یا کوتاهی در تحقیق شود بنابراقوی هر کدام از طرفین می‎تواند تحقیق مجدد وتجدید محاکمه در یک دادگاه عالی را تقاضا نماید، بخصوص اگر مورد دعوی از امور مهم - نظیر جان مسلمان یا مال وناموس او و یا حیثیت مذهب و دین - باشد. و دادگاه عالی موظف است پس از بررسی مستندات حکم و صفات قاضی، حکم او را تنفیذ و یا نقض نماید.

شرایط شاهد و بینه:

مساله 3131- "شاهد" باید بالغ، عاقل، مومن، عادل و حلال زاده باشد، همچنین باید متهم نباشد که برای دفع ضرری از خود یا به دست آوردن نفعی برای خود شهادت می‎دهد، و نیز شاهد در بعضی موارد باید مرد باشد. و در صورتی جایز است شهادت دهد که به مورد آن یقین داشته باشد، پس شهادت همراه با ظن و تخمین جایز نیست.

مساله 3132- شهادت شاهد عادلی که با دیگری دشمنی دارد در مورد او قبول نمی شود،