مساله 3120- پس از طرح دعوی در دادگاه مدعی علیه یا اقرار میکند یا انکار و یا سکوت. پس اگر اقرار نماید ومدعی از قاضی طلب حکم کند، لازم است قاضی براساس اقرار مدعی علیه حکم نماید و بعد از حکم او دعوی پایان میپذیرد. و اگر مدعی علیه انکار نماید، قاضی از مدعی طلب بینه و شهود میکند، پس اگر بینه خود را حاضر نمودقاضی بر اساس آن حکم میکند، و اگر بینه نداشت و یا نخواست آن را اقامه نماید میتواند از قاضی بخواهد که منکررا قسم دهد، در این صورت اگر منکر قسم یاد کند و قاضی به نفع او حکم نماید دعوی پایان میپذیرد، و مدعی دیگرحق طرح دعوی یا تقاص از مال منکر را ندارد، هرچند خود را محق بداند.
مساله 3121- قسم خوردن منکر باید به دستور قاضی و پس از تقاضای مدعی باشد، پس اگر خودش یا به دستورقاضی بدون تقاضای مدعی قسم بخورد فایده ندارد، و پس از تقاضای مدعی و دستور قاضی دوباره باید قسم یادکند.
مساله 3122- منکر میتواند از قسم خوردن خود داری و نکول نماید و قسم را به مدعی برگرداند، پس اگر مدعی قسم یاد کند و قاضی حکم نماید دعوی به نفع مدعی پایان میپذیرد. و اگر منکر از قسم خوردن و برگرداندن قسم به مدعی خود داری نماید، بنابراحتیاط واجب قاضی از مدعی میخواهد که قسم یاد کند، پس اگر او قسم یاد کرددعوایش ثابت میشود، وگرنه ظاهرا ساقط میگردد.
مساله 3123- اگر مدعی علیه سکوت نماید و اقرار یا انکار نکند قاضی از مدعی طلب بینه مینماید، و اگر او بینه نداشت یا آن را حاضر نکرد، در صورت درخواست مدعی قاضی از مدعی علیه میخواهد که قسم یاد کند و یا قسم رابه مدعی برگرداند، پس اگر به سکوت خود ادامه داد بنابراحتیاط واجب قاضی از مدعی میخواهد تا او قسم بخورد ودعوی به نفع او پایان پذیرد.
مساله 3124- هرگاه مدعی اقامه بینه نماید قاضی نمی تواند او را به قسم خوردن نیز وادار کند، مگر اینکه مورددعوی طلبکاری از میت باشد که مدعی علاوه بر بینه باید قسم نیز یاد کند مبنی بر اینکه فعلا حق او باقی است و آن رادریافت نکرده است. و در این حکم فرقی نیست بین اینکه مدعی طلب از میت، وارث یا وصی و یا شخص دیگری باشد. و اگر مدعی بر میت ورثه صاحب حق باشند علاوه بر اقامه بینه هرکدام جداگانه باید قسم یاد کنند.
مساله 3125- هرگاه بدهکاری میت به طریقی غیر از بینه - نظیر اقرار میت در زمان حیات یا اقرار ورثه او یا شهرتی که موجب اطمینان باشد - ثابت شود و احتمال داده شود که میت طلب خود
.jpg)
