صفحه ۵۱۷

صاحب زمین را به فروش یا اجاره زمین به او مجبور نماید، صاحب زمین نیز نمی تواند غاصب رامجبور کند که درخت یا کشت را به او بفروشد.

مساله 2879- اگر صاحب زمین راضی شود که زراعت و درخت در زمین او بماند، کسی که آن را غصب کرده لازم نیست درخت و زراعت را بکند، ولی اگر مالک مطالبه اجاره کند باید اجاره آن زمین را از وقتی که غصب کرده تا وقتی که صاحب زمین راضی شده است بدهد.

مساله 2880- درخت میوه ای که شاخه آن از دیوار باغ بیرون آمده، اگر انسان نداند که صاحبش راضی است بنابراحتیاط از میوه آن نچیند، و اگر میوه آن روی زمین هم ریخته باشد برداشتن آن محل اشکال است.

مساله 2881- "حق طبع" ظاهرا معتبر است، پس اگر در کتاب نوشته شده: "حق طبع محفوظ است" چاپ کردن ازروی آن بدون رضایت صاحب حق جایز نیست. همچنین است "حق اختراع" اگر به نام مخترع ثبت شده و مصنوع خود را به طور مشروط فروخته باشد.

مساله 2882- اگر چیزی را که غصب کرده موجود است باید عین آن را به صاحبش برگرداند، و اگر از بین رفته یکی ازدو صورت را دارد:

الف - چنانچه آن چیز مثل گاو و گوسفند باشد که افراد آن یکنواخت و مثل هم نیستند بلکه به واسطه خصوصیات مختلف معمولا قیمت آنها تفاوت دارد، باید قیمت آن را بپردازد، و اگر قیمت بازار آن فرق کرده باشد بنابراحتیاطواجب قیمت روزی را که می‎خواهد بپردازد بدهد، و احوط آن است که بالاترین قیمت از روز غصب تا روز پرداخت رابدهد. و اگر قیمت بازار آن فرق نکرده ولی در مدتی که پیش او بوده رشد و نمو کرده باشد - مثلا گوسفند چاق شده باشد - باید قیمت آن را هم حساب کند و بپردازد.

ب - چنانچه آن چیز مانند گندم و جو یا چیز های دیگری باشد که معمولا یکنواخت است و قیمت افرادش معمولا باهم فرق ندارد، باید مثل همان چیزی را که غصب کرده بدهد، ولی چیزی را که می‎دهد باید ویژگیهای همان مال غصب شده را داشته باشد.

مساله 2883- اگر مالی را که غصب کرده دیگری از او غصب نماید و آن مال ازبین برود، مالک برای گرفتن عوض آن می‎تواند به هریک از آن دو رجوع کند و یا از هرکدام مقداری از آن را مطالبه نماید، و اگر مالک به غاصب اول رجوع کرده، غاصب اول می‎تواند به غاصب دوم که مال نزد او تلف شده رجوع کند، و اگر مالک به غاصب دوم رجوع کند واز او بگیرد، غاصب دوم

ناوبری کتاب