است که از مصالح و مرافق آن چیزمحسوب است و تصرف دیگران در آن موجب ضرر به آن چیز یا مانع بهره برداری از آن خواهد بود. پس اگر کسی زمینی را به نحوی احیا کند یا قنات یا ساختمانی را احداث و یا چاهی را بکند نسبت به حریم آنها نیزسزاوارتر میباشد، و کسی حق ندارد آن را برای خود احیا کند.
مساله 2862- مقدار حریم به حسب اشیاء و زمانها و مکانها متفاوت است.
مساله 2863- اگر کسی در زمین موات خانه ای احداث کند راه و خاکریز و آبریز و برف انداز به مقدار لازم حریم آن خانه است. و حریم نهر احداث شده محل عبور برای تعمیر و تنقیه و گل انداز و حریم چاه احداث شده در زمین موات مقداری از زمین کنار آن است که برای آب آن میباشد. کشیدن از آن و اصلاح و گل انداز آن لازم است، علاوه بر این اگر چاه برای آب دادن حیوانات کنده شده حریم آن چهل ذراع - حدود بیست متر - و اگر برای آب کشیدن برای زراعت است حریم آن شصت ذراع میباشد، پس اگر دیگری بخواهد در زمین موات چاه بکند باید این فاصله و در قنات و چشمه علاوه بر محل اصلاح آن و گل انداز، حریم منبع آب آن - مادر رارعایت کند. چاه - در زمین سخت پانصد ذراع و در زمین سست هزار ذراع میباشد، پس اگر کسی بخواهد نزدیک آن قنات دیگری احداث کند باید این فاصله را رعایت نماید، و اگر فرضا با رعایت این فاصله باز هم به قنات اول ضرر وارد میشود بنابراحتیاط واجب بایدفاصله را بیشتر کند تا ضرر وارد نشود. و حریم آبادی مسکونی که در زمین موات احداث میشود مطلق مرافق ومصالح آبادی و اهل آن میباشد، از قبیل راه ورود و خروج، راه آب و خاک انداز و کود انداز، جای خرمنها، محل اجتماع اهالی، قبرستان، چراگاه و امثال اینها، پس کسی حق ندارد این قسمتها را برای خود احیا و تملک کند.
مساله 2864- توسعه دادن مساله حریم و اجرای آن در احداث شهرهای مسکونی و یا صنعتی و راههای زمینی وخطوط آهن و فرودگاهها و امثال آن بعید نیست، و برای تحقیق در مساله حریمها باید به کتابهای مفصل مراجعه شود.
مساله 2865- بنابراحتیاط واجب تصرف انسان در ملک خود نباید موجب ضرر و زیان همسایگان و یا اضرار به ملک آنان باشد. و در اخبار و روایات نسبت به همسایه بسیار سفارش شده است، از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمودند:"هرکس که همسایه خود را اذیت کند خدا بوی بهشت را بر او حرام میکند و جای او در جهنم است، و هرکس حق همسایه را ضایع کند از ما (مسلمانان) نیست"برگرفته از وسائل الشیعه، کتاب الحج، باب 86 از ابواب (احکام العشره)، حدیث 5..
.jpg)
