آیت‌الله منتظری

مسائل قسم (سوگند)

مساله 2851- "قسم" بر دو نوع است:

الف - آنکه انسان برای اثبات یا نفی چیزی سوگند یاد کند، مثلا بگوید: "والله چنین بوده" یا "والله چنین نبوده". این گونه قسمها اگر راست باشد کراهت دارد، و اگر دروغ باشد گناه کبیره است، ولی کفاره ندارد. و اگر برای اینکه خودش یامسلمان دیگری را از شر فرد ظالمی نجات دهد به دروغ سوگند یاد کند اشکال ندارد، بلکه گاهی واجب می‎شود، ولی اگر می‎تواند توریه کند و توجه به آن دارد احوط آن است که توریه نماید(توریه) آن است که دروغ را به گونه ای ادا کند که قابل انطباق بر راست نیز باشد و در دل حرف راست را قصد نماید..

ب - نوع دیگر قسم آن است که انسان برای انجام یا ترک کاری در آینده سوگند یاد کند، و به این وسیله انجام یا ترک آن کار را بر خود واجب گرداند، به عنوان مثال بگوید: "والله اگر به پدر احترام نکنم به فقیر صدقه می‎دهم" یا بگوید:"والله اگر سیگار بکشم یک روز را روزه می‎گیرم". در این صورت آن عمل بر او واجب می‎شود، و اگر از روی عمدمخالفت کند باید کفاره بدهد. و آنچه در مسائل آینده می‎آید مربوط به نوع دوم است.

مساله 2852- قسم صحیح دارای چند شرط است:

1 - کسی که سوگند یاد می‎کند باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، و اگر می‎خواهد درباره مال خود سوگند یاد کند باید سفیه یا محجور نباشد، پس قسم خوردن کودک، دیوانه، سفیه و محجور - نسبت به مال خود - و کسی که مجبورش کرده اند صحیح نیست، همچنین اگر در حال عصبانی بودن بی قصد یا بی اختیار قسم بخورداعتباری ندارد.

2 - کاری که برای انجام آن سوگند یاد می‎کند نباید حرام یا مکروه باشد، همچنین کاری که برای ترک آن قسم می‎خوردنباید واجب یا مستحب باشد. و اگر سوگند یاد کند که کار مباحی را بجا آورد باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجام آن نباشد، و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک