آیت‌الله منتظری

مسائل جعاله

"جعاله" آن است که انسان با شخص معینی و یا به طور کلی قرارداد کند در مقابل کاری که برای او انجام می‎دهند مال معینی بدهد، مثلا بگوید هرکس گمشده مرا پیدا کند ده هزار تومان به او می‎دهم. به کسی که این قرار را می‎گذارد"جاعل" و به کسی که عمل را انجام می‎دهد "عامل" می‎گویند.

فرق بین "جعاله" و "اجاره" این است که اجاره عقد لازم است و پس از قرارداد اجیر باید عمل را انجام دهد و کسی هم که او را اجیر کرده اجرت را به او بدهکار می‎شود، ولی در جعاله عامل می‎تواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد جاعل بدهکار نمی شود.

مساله 2233- جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرارداد کند و شرعا بتواند در مال خود تصرف نماید. بنابراین جعاله فرد نابالغ یا دیوانه و یا سفیه بدون اجازه ولی خود و نیز جعاله کسی که از طرف حاکم شرع ازتصرف در اموالش منع شده صحیح نیست.

مساله 2234- کاری که جاعل قرارداد کرده باید غیر شرعی و یا غیر عقلایی نباشد، بنابراین اگر قرار بگذارد هرکس این ظرف شراب را بنوشد یا فلان کار لغو را انجام دهد فلان مبلغ را دریافت خواهد کرد جعاله صحیح نیست.

مساله 2235- مالی را که جاعل قرار می‎گذارد بدهد اگر معین کند - مثلا بگوید هرکس فلان کار را انجام دهد این گونی برنج را به او می‎دهم - لازم نیست خصوصیات آن را بیان نماید و مثلا بگوید این برنج از کجاست و قیمت آن چقدراست، ولی اگر مال را معین نکند - مثلا بگوید هرکس فلان کار را انجام دهد یک گونی برنج به او می‎دهم - بنابراحتیاطواجب باید خصوصیات آن را کاملا بیان نماید.

مساله 2236- اگر جاعل مبلغ معینی را قرارداد نکند، پس از انجام عمل باید اجرت عامل را به