آیت‌الله منتظری

مسائل مساقات

"مساقات" قراردادی است میان باغدار و باغبان، به این ترتیب که باغدار درختهایی را که میوه آن مال خود اوست یااختیار میوه های آن با اوست در زمان معینی برای آبیاری و پرورش در اختیار باغبان قرار دهد تا پس از به دست آمدن محصول سهم مشاع معینی - مثلا یک دوم یا یک سوم - از میوه های آن را باغبان ببرد.

مساله 2176- بنابراحتیاط مساقات در درختهایی مانند بید و چنار که میوه نمی دهند و نیز در بوته خربزه، هندوانه، خیار و مانند اینها صحیح نیست، هرچند به عنوان مصالحه مانعی ندارد. ولی مساقات در مثل درخت حنا که از برگ آن استفاده می‎کنند یا درختی که از گل آن استفاده می‎شود اشکال ندارد.

مساله 2177- در صورتی که باغ مشتمل بر انواع درختان میوه باشد می‎توان برای هر نوع، سهمیه ای خلاف سهمیه نوع دیگر قرارداد کرد.

مساله 2178- مساقات صیغه معینی ندارد و همین که باغدار مقصود خود را با هر واژه ای به ) طرف بفهماند یا باغ را به عنوان مساقات تحویل دهد و باغبان قبول کند کافی است.

مساله 2179- مالک و کسی که تربیت و آبیاری درختها را به عهده می‎گیرد باید مکلف، عاقل و دارای اختیار باشند وعلاوه بر این مالک باید سفیه نباشد - یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکند - مگر اینکه ولی او اجازه دهد، و نیز مالک نباید توسط حاکم شرع از تصرف در اموال خود منع شده باشد. همچنین است عامل اگر بخواهد از مال خود مصرف کند.

مساله 2180- مدت مساقات باید معلوم باشد، و اگر اول آن را معین کنند و آخر آن را زمانی قرار دهند که میوه آن سال به دست می‎آید، در صورتی که به حسب عادت وقت آن معلوم باشد صحیح است.