مطابق قرارداد در آن زمین کشاورزی صورت میگرفت چه مقدار از محصول سهم مالک میشد، پس این دو را با هم مقایسه کنند و مقدار مشترک را به مالک بدهد و نسبت به زیادی با یکدیگر مصالحه نمایند. و اگر به واسطه ترک زراعت ضرری به زمین وارد شده کشاورز باید خسارت آن را نیز بپردازد.
مساله 2167- عقد مزارعه عقد لازم است و بدون رضایت دو طرف نمی توان آن را به هم زد، ولی اگر ضمن قراردادشرط کرده باشند که هر دو یا یکی از آنها حق به هم زدن را دارند، میتوانند مطابق قرارداد آن را به هم بزنند.
مساله 2168- اگر پس از قرارداد مزارعه یکی از دو طرف یا هر دو بمیرند مزارعه به هم نمی خورد و وارثشان به جای آنان میباشد، مگر آنکه قید شده باشد کشاورز شخصا زراعت کند که در این صورت مزارعه به هم میخورد. وچنانچه زراعت نمایان شده باشد باید سهم او را به ورثه اش بدهند و حقوق دیگری هم که کشاورز داشته ورثه او ارث میبرند، ولی نمی توانند مالک را مجبور کنند که زراعت در زمین باقی بماند، هرچند در صورتی که چیدن زراعت ضرردارد و وارثان حاضر باشند اجاره زمین را به مالک بپردازند احوط آن است که مالک قبول نماید.
مساله 2169- اگر بعد از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده، چنانچه بذر از مالک باشد حاصلی هم که به دست میآید مال اوست، و باید مالک مزد کشاورز و کلیه مخارجی را که متحمل شده و نیز استهلاک وسایل کشاورزی او راجبران نماید، و چنانچه بذر از کشاورز باشد زراعت هم مال اوست و باید اجاره زمین و مخارجی را که مالک متحمل شده به او بپردازد. و در هر دوصورت اگر سهمی که به کشاورز یا به مالک - با فرض صحت مزارعه - میرسید بادستمزد کشاورز یا اجاره زمین مالک تفاوت دارد بنابراحتیاط نسبت به مقدار زائد با یکدیگر مصالحه نمایند.و اگربطلان مزارعه از آن جهت باشد که قرارداد کرده اند تمام حاصل از آن مالک باشد، در این صورت کشاورز چیزی بابت اجرت و مخارج طلبکار نیست، و اگر بطلان آن از این جهت باشد که قرار گذاشته اند تمام حاصل از آن کشاورز باشد، در این صورت مالک چیزی بابت اجرت و مخارج طلبکار نیست. و در هر دو صورت محصول از آن صاحب بذر است، مگر اینکه صاحب بذر آن را به دیگری بخشیده یا صلح کرده باشد.
مساله 2170- اگر بذر از آن کشاورز باشد و پس از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده، چنانچه مالک و کشاورز راضی شوند که - با اجرت یا بدون آن - زراعت در زمین بماند اشکال ندارد ، و اگر مالک راضی نشود میتواند کشاورز را وادارکند تا زراعت را بچیند، هرچند هنوز محصول و کشاورز اگرچه راضی شود چیزی به مالک بپردازدنمی تواند او را مجبور کند تا
.jpg)
