آیت‌الله منتظری

مساله 2068- اگر کالایی را بفروشد و قرار بگذارد که بعد از مدتی تحویل دهد و پول آن را هم پس از مدتی بگیرد، معامله باطل است.

مواردی که می‎توان معامله را به هم زد

حق به هم زدن معامله را "خیار" می‎گویند، و خریدار یا فروشنده در یازده مورد حق دارند معامله را به هم بزنند:

مورد اول - آنکه از مجلسی که معامله در آن انجام شده متفرق نشده باشند، و به آن "خیار مجلس" می‎گویند.

مورد دوم - در صورتی که خریدار یا فروشنده در معامله زیان دیده باشد، و به آن "خیار غبن" می‎گویند. در این صورت زیان دیده می‎تواند معامله را به هم بزند یا به همان قیمت راضی شود، ولی نمی تواند طرف معامله را وادار به پرداخت تفاوت قیمت کند، مگر اینکه طرف مقابل راضی شود.

مساله 2069- اگر خریدار بهای کالا را نداند و یا در اثر غفلت آن را گرانتر از بهای معمول بخرد، چنانچه به قدری گران خریده که مردم او را مغبون (زیان دیده) می‎دانند و به کمی و زیادی آن اهمیت می‎دهند می‎تواند معامله را به هم بزند، همچنین اگر فروشنده در اثر جهل یا غفلت کالا را به مقداری ارزان بفروشد که مردم او را مغبون بدانند می‎تواند معامله را به هم بزند.

مورد سوم - خریدار و فروشنده در ضمن معامله شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان تا مدت معینی حق داشته باشندمعامله را به هم بزنند، و به آن "خیار شرط" می‎گویند.

مساله 2070- در معامله بیع شرط که مثلا کالای ده هزار تومانی را به پنج هزار تومان می فروشند و قرار می‎گذارند که اگر فروشنده سر مدت معین پول را برگرداند بتواند معامله را به هم بزند، چنانچه خریدار و فروشنده قصد جدی خریدو فروش داشته باشند معامله صحیح است، هرچند فروشنده اطمینان داشته باشد که اگر سر مدت پول را پس ندهدخریدار کالا را به او و اگر فروشنده پول را نپردازد یا خریدار بمیرد، فروشنده حق ندارد کالا را از خریدار یاورثه او پس بگیرد. برمی گرداند.

مورد چهارم - فروشنده مال خود را بهتر از آنچه هست جلوه دهد به گونه ای که بهای آن در نظر مردم بیشتر از بهای معمول باشد، و به آن "خیار تدلیس" می‎گویند.

مساله 2071- اگر جنس اعلا - مثلا چای اعلا - را با جنس پست آن مخلوط نمایند و به اسم