آیت‌الله منتظری

کند که تکرار نمی کند واجب نیست.

3 - در امر و نهی مفسده مهمتری وجود نداشته باشد، پس اگر بداند یا گمان کند یا احتمال صحیح عقلایی دهد که با امرو نهی او زیان جانی یا آبرویی یا مالی قابل توجهی به او یا خویشان یا نزدیکان او و یا به عده ای از مومنین می‎رسد، امرو نهی واجب نیست، بلکه در بسیاری موارد حرام می‎باشد.

مساله 1980- اگر معروف یا منکر از اموری است که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد می‎دهد - مانند اصول دین یامذهب، نگهبانی از قرآن، حفظ عقاید مسلمانان و استقلال آنان - باید ملاحظه این اهمیت بشود، و مجرد زیان باعث واجب نبودن آن نیست، پس اگر حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروری اسلام بر بذل مال و جان متوقف باشد، بذل آن واجب است.

مساله 1981- اگر بدعتی در دین واقع شود - مثل منکراتی که برخی دولتها به اسم دین اسلام انجام می‎دهند - اظهارحق و انکار باطل خصوصا بر علمای اسلام واجب است، و اگر سکوت علما موجب هتک مقام علم و سوء ظن به علمای اسلام شود، اظهار حق به هر شکل ممکن واجب است، هرچند بدانند تاثیر نمی کند.

مساله 1982- اگر سکوت علمای اسلام موجب تقویت ظالم و تایید او یا بدبینی مردم به علما و متهم شدن آنان به سازش با دستگاه ظلم گردد، اظهار حق و انکار باطل واجب است، اگرچه بدانند جلوگیری از گناه و ظلم نمی شود.

مساله 1983- مقررات جمهوری اسلامی در صورتی که از مسیر قانونی به تصویب رسیده و مخالفتی با شرع نداشته باشد لازم الاجراست، بلکه شایسته است مسلمانی که در کشور غیر اسلامی به سر می‎برد از مقررات آن کشور - درصورتی که مغایرتی با شرع نداشته باشد - پیروی نماید.

مراتب امر به معروف و نهی از منکر:

امر به معروف و نهی از منکر مراتبی دارد که در صورت احتمال حاصل شدن مقصود از مرتبه پایین، اقدام در حد مرتبه بالاتر جایز نیست، و مراتب امر و نهی از این قرار است:

مرتبه اول - به گونه ای با گنهکار برخورد شود که احساس کند ارتکاب گناه سبب شده با وی این گونه برخورد می‎کنند، مثل اینکه از او روی بگردانند یا با چهره خشمگین با وی ملاقات کنند و یا با او رفت و آمد نکنند. و اگر در این مرتبه درجاتی باشد و احتمال تاثیر درجه ضعیف وجود داشته باشد، به همان درجه ضعیف اکتفا کنند، مثلا اگر احتمال داده شود که با ترک تکلم مقصود