، مگر اینکه مقدار زکاتی که بر او واجب شده کمتر باشد، مانند اینکه زکات نصاب اول را در مثل طلا و نقره داده باشد و فعلا روی نصاب دوم سال گذشته باشد.
مساله 1823- مالک میتواند زکات را از خود جنس مورد زکات یا از قیمت آن بپردازد، بلکه میتواند منفعت چیزی را - مانند سکونت در خانه - بابت زکات حساب نماید. و اگر بخواهد قیمت را بپردازد باید قیمت زمان پرداخت راحساب کند، ولی چنانچه قیمت زمان تعلق زکات بیشتر باشد احتیاطا همان را حساب نماید.
مساله 1824- اگر مالک از پرداخت زکات امتناع نماید مستحق نمی تواند به عنوان تقاص و گرفتن حق خود از مال اوچیزی بردارد، مگر اینکه از حاکم شرع جامع الشرایط - به شکل خصوصی یا عمومی - اجازه بگیرد.
مساله 1825- مستحق زکات نمی تواند آن را به کمتر صلح کرده یا به مالک ببخشد، و نیز نمی تواند چیزی را گرانتر ازقیمت آن بابت زکات قبول نماید.
مساله 1826- مکروه است انسان از مستحق درخواست کند زکاتی را که از او گرفته به او بفروشد، ولی اگر خودمستحق بخواهد چیزی را که گرفته بفروشد، پس از آنکه آن را قیمت نمود شخص زکات دهنده در خرید آن مقدم است.
مساله 1827- بهتر است "زکات" را آشکارا و "صدقه مستحبی" را مخفیانه بپردازند.
تصرف و معامله در زکات:
مساله 1828- اگر پیش از پرداخت زکات محصولی که زکاتش واجب شده خود مالک یا عائله او مقداری از آن رامصرف کنند یا به فقیر بدهند، باید زکات آن مقدار را پرداخت نمایند.
مساله 1829- اگر کسی گندم یا جو یا خرما و یا انگور را خریداری نماید و شک کند که فروشنده زکات آن را داده است یا نه، چیزی بر او واجب نیست، ولی اگر بداند زکات آن را نداده دو صورت دارد:
الف - چنانچه حاکم شرع معامله مقداری را که باید بابت زکات پرداخت شود اجازه ندهد، معامله آن مقدار محل اشکال است و حاکم شرع میتواند آن مقدار را از خریدار بگیرد.
ب - اگر حاکم شرع معامله آن مقدار را اجازه دهد، معامله صحیح است و خریدار باید قیمت آن مقدار را به حاکم شرع پرداخت کند، و در صورتی که پول آن را به فروشنده تحویل داده است