جبران سرمایه:
مساله 1650- اگر در اول سال سودی به دست نیاورد و از سرمایه یا غیر از سرمایه خرج کند و قبل از پایان سال سودی به دست آورد، نمی تواند آن را از منافع سال جبران نماید، بلکه اول سال او وقتی است که سود به دست میآورد. ولی اگر پس از به دست آوردن سود ضرری به سرمایه وارد شود میتواند آن را از سود جبران کند.
مساله 1651- اگر مقداری از سرمایه مخمس تلف شود و از باقیمانده آن سودی ببرد که از مخارج سالیانه اش زیادبیاید، بنابراحتیاط مقداری را که از سرمایه تلف شده از منافع برندارد، هر چند جواز آن بعید نیست.
مساله 1652- اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از دارایی او از بین برود، نمی تواند از سودی که به دست میآورد آن چیزرا جبران نماید، ولی اگر در همان سال در زندگی به آن چیز احتیاج داشته باشد میتواند در بین سال از منافع کسب آن را تهیه نماید.
مساله 1653- کسی که دارای چند رشته کسب و منبع درآمد میباشد، ظاهرا میتواند پس از به دست آمدن سودهرگونه زیانی به سرمایه او وارد شود از سود آن جبران و کسر نماید، خواه هر رشته از کسب او دارای دخل و خرج جداگانه و صندوق مستقل باشد یا نه، هرچند در صورت اول احتیاط آن است که زیان وارد بر سرمایه یک رشته را ازسود رشته دیگر کسر نکند.
مساله 1654- اگر در اثر به دست آمدن سود خسارتی بر مغازه وارد شود که نیاز به تعمیر پیدا کند، ظاهرا میتواندمخارج تعمیر را از سود سالیانه کسر نماید، ولی اگر تعمیر برای زیبایی مغازه باشد نمی توان آن را از سود کسر نمود.
مساله 1655- آباد کردن زمینهای موات چنانچه برای تجارت یا بهره بردن از کشت و زرع آن باشد جزو سرمایه به حساب میآید، ولی اگر برای تفریح و استراحت شخصی خود و زن و فرزندانش در حد نیاز عرفی باشد و قصدتجارت و کسب نداشته باشد جزو سرمایه محسوب نمی شود، و در صورتی که عرفا خارج از شان او نباشد جزومخارج سالیانه است.
مساله 1656- اگر تاجر یا کاسب منظور از (کاسب) هر کسی است که به وسیله کسب و شغل خود درآمدی به دست آورد، چه دارای مغازه بوده یا کارگر یا کارمند و یا دارای هر شغل دیگر باشد. و یا کشاورز از درآمد سالیانه اش وسیله نقلیه ای بخرد یکی از سه حالت را دارد: