صفحه ۹۶

حال عذاب شدن باشد، بلکه شامل نجات از موجبات عذاب یعنی گناهان نیز می‎شود. بدیهی است تا انسان زنده است زمینه گناه - که در حقیقت همان عذاب است - برای او آماده است و در واقع مقتضی گناه موجود است.

به علاوه شاید مقصود از "خلصنا من النار؛ ما را از آتش جهنم نجات ده" دعا برای نجات و خلاصی از عذابی باشد که بعدا ممکن است انسان گرفتار آن شود. و معنای خلاصی از آن، توفیق توبه باشد؛ بلکه همان طور که در حکمت الهی تبیین گردیده و از آیات و روایات زیادی هم قابل استفاده است ثواب و عقاب عین اعمال و رفتار و عقاید ماست که در عالم برزخ و آخرت به چهره باطنی و ملکوتی خود آشکار می‎گردد، و هر یک از ما به گونه ای در عمل یا خلق و خو یا عقیده تقصیر داریم و این تقصیر دنیوی عین آتشی است که پس از مرگ بارز می‎گردد و ما از خداوند رحمان خلاصی از آن را درخواست می‎نماییم.

عذاب دوزخ و هدایت

(سؤال) آیا دوزخ در قیامت برای هدایت گمراهان است ؟ اگر آری، چرا نمی توان چنین روش هدایتی را در زندان هابه کار بست ؟

جواب: عذاب در قیامت برای هدایت گمراهان نیست؛ زیرا ظرف هدایت تشریعی ظرف عمل به دستورات الهی است و آن، دنیا و قبل از مرگ است. عذاب اخروی لازمه اعمال زشت و ناشایست بلکه باطن و تجسم آن ها می‎باشد و یک امر گزافی نیست.

و همچنین است جزای اعمال نیک : (فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره ‏ و من یعمل مثقال ذرة شرا یره ) ؛سوره زلزال (99)، آیه 7 - 8. "پس هر کس ذره ای کار خیر انجام دهد همان را می‎بیند و هر کس ذره ای کار شر انجام دهد همان را می‎بیند".

ناوبری کتاب