آیت‌الله منتظری

می‎گیرد بدنی مثالی برزخی یا اخروی باشد تناسخ بدین معنا همان بروز و ظهور باطن و حقیقت صفات و ملکات نفسانی انسان و تجسم آن ها به صورت فرشته یا انسان یا حیوانی متناسب با آن صفات و ملکات می‎باشد، و بدین لحاظ اصطلاحا گاه به آن "تناسخ ملکوتی" گفته می‎شود؛ و این تناسخ نه تنها برهان عقلی بر امتناع آن نیست بلکه تجربه های عرفانی شخصی و ادله نقلی شرایع به ویژه شریعت اسلام مؤید و شاهد بر صحت آن است.

ب - تماسخ در دنیا و پیش از مرگ از اقسام تناسخ ملکی به معنای عام بوده و محال است؛ و پس از مرگ هم به معنای تجسم ملکات و افعال نفس انسان و بروز حقیقت صفات و ملکات نفسانی به صور متناسب با آن است که از اقسام تناسخ ملکوتی است نه به معنای تعلق نفس به کالبد حیوان یا حلول آن در بدن حیوان.

اما تناسخ بعضی انسان ها در زمان پیامبران گذشته که مستفاد از آیه 65 از سوره بقره نیز می‎باشد، تناسخ ملکی محال نیست که نفوس انسان های مزبور پس از رسیدن به صورت و مرتبه انسانی به قهقرا، به صورت حیوانی، بازگشته یا به بدنی حیوانی تعلق گرفته و از فعلیت به قوه برگشته باشند؛ بلکه نفوس آن ها در اثر عقاید ناصحیح و اخلاق نادرست و اعمال ناپسند به گونه تناسخ ملکوتی، صورتی متناسب با آن عقاید و اخلاق و اعمال پیدا کرده و به حسب باطن، روح و صورتی حیوانی کسب نموده است. و البته ممکن است به اذن الهی آن روح و صورت باطنی حیوانی آن ها در ظاهر و حس هم به گونه حیوان نمودار شده باشد؛ و دلیلی بر محال بودن ظهور تناسخ ملکوتی در دنیا وجود ندارد.

فسخ، مسخ، نسخ و رسخ

(سؤال) تناسخی ها با چه منطق و استدلالی بر این عقیده هستند؟ و اصولا چگونه ممکن است که روحی بعد از مرگ انسان دوباره به بدن دیگری بپیوندد، مگر این کار مخالف عدل الهی نمی باشد؟ فسخ، مسخ، نسخ و رسخ به چه معناست ؟