آیت‌الله منتظری

ب - زندان به عنوان تعزیر نسبت به جرائم خاصی که حاکم شرع واجد شرایط می‎تواند مجرم را با شلاق یا زندان تعزیر نماید؛ که در این گونه موارد همان گونه که تعداد شلاق باید کمتر از حد باشد مقدار زندان نیز باید متناسب با همان تعزیر شلاق باشد که کمتر از حد است، و تشخیص آن با کارشناس می‎باشد. تذکر این نکته لازم است که چون هدف اصلی از تعزیر، اصلاح و تنبه مجرم می‎باشد نه انتقام و کینه ورزی، از این رو تعزیر منحصر به زندان و شلاق نیست بلکه دارای مراتبی است که از توبیخ و تهدید شروع می‎شود و آخرالامر نوبت به شلاق یا زندان می‎رسد.

و بسا در شرایط کنونی دنیا امور دیگری غیر از شلاق و زندان در تنبه و اصلاح روحیه مجرمین بهتر می‎تواند مؤثر باشد، که طبعا باید از آن ها استفاده نمود؛ به ویژه با توجه به مفاسد و اثرات مخرب زندان در زمان حاضر، از جمله: صرف بودجه های زیاد از بیت المال، به هدر رفتن نیروهای کار و مولد جامعه، تخریب و افساد روحیات افراد در اثر معاشرت و حشر با مجرمین حرفه ای، از بین رفتن زمینه تنبه و اصلاح که هدف اصلی از تشریع زندان می‎باشد، از بین رفتن احساس مسئولیت نسبت به خود و جامعه، پایین بودن سطح بهداشت و سلامت اخلاقی و آموزش های لازم و از هم پاشیدن اساس خانواده های آنان و... .

توسعه زندان ها و پرکردن آن ها به گونه ای که فعلا رواج دارد هیچ دردی را از جامعه دوا نمی کند بلکه روزبه روز بر مفاسد اجتماعی می‎افزاید، و برخلاف شرع و عقل و منطق است و نتیجه معکوس دارد.

زندان در دو مورد فوق (به عنوان حد و تعزیر) باید پس از ثبوت جرم توسط محکمه صالح به تصدی مجتهد عادل آگاه باشد و پیش از آن به هیچ وجه زندانی نمودن متهم مشروع نیست.

د - زندان اکتشافی است؛ یعنی زندانی نمودن متهم قبل از ثبوت جرم برای تحقیق و کشف جرم. آنچه از روایات و فتاوای فقها استفاده می‎شود قدر متیقن از این نوع زندان، مورد اتهام به قتل می‎باشد، آن هم حد اکثر کمتر از هفت روز؛ در روایتی از