آیت‌الله منتظری

عفو حاکم

(سؤال) آیا حاکم شرع می‎تواند در صورت صلاحدید حدود الهی و تعزیرات را مورد عفو قرار دهد؟

جواب: در مورد حدود اگر جرم موجب حد با اقرار متهم ثابت شود، حاکم اسلامی می‎تواند عفو کند؛ ولی اگر با بینه ثابت شود نمی تواند. و اما در مورد تعزیر اگر جرم از قبیل تجاوز به حقوق الناس باشد تنها با گذشت صاحب حق، حاکم شرع می‎تواند آن را عفو نماید؛ ولی اگر از قبیل حق الله باشد حاکم شرع در صورت مصلحت می‎تواند آن را عفو کند. و ظاهرا قوانین جزایی نهادینه شده در کشور ما - که متعهد به موازین اسلامی هستیم - در غیر مورد حدود معینه شرعی، از قبیل تعزیرات شرعی می‎باشند. و لذا در صورتی که موجب تضییع حقوق دیگران و یا جرأت مجرمین نشود حاکم اسلامی می‎تواند با مدارا برخورد کند؛ و حتی المقدور سخت گیری نشود، زیرا بسیاری از این سخت گیری ها موجب زدگی مردم از اسلام و همه ارزش های دینی می‎گردد.

محدوده تعزیر

(سؤال) آیا تعزیر منحصر به ارتکاب معصیت اعم از کبیره یا صغیره است ؟ بنابراین کاری که شرعا معصیت نیست ولی ارتکاب آن مفاسدی را برای فرد یا اجتماع ایجاد می‎کند و باعث اختلال در نظم جامعه می‎شود، آیا حاکم شرع می‎تواند مرتکب آن را عقوبت و تعزیر نماید؟

جواب: ایجاد مفسده در جامعه مسلمین معصیت است. و اگر کسی با علم به حکم و موضوع و از روی قصد مرتکب آن شود، در صورت ثبوت آن از راه های شرعی، قاضی جامع الشرایط می‎تواند او را تعزیر نماید؛ و اگر عالم به حکم یا موضوع نباشد و قصد ایجاد مفسده و اختلال نداشته باشد باید ارشاد گردد. و در هرحال باید علم و قصد او احراز گردد تا بتوان حکم به تعزیر وی داد. و نیز عناوینی همچون "مفسده" یا